Bir qérindishimning sergüzeshtiliri

[Aziz]

                

         

        Bir qérindishimning sergüzeshtiliri

                                                     Eslime           
        Nahayiti shepqetlik we méhriban allaning ismi bilen bashlaymen.

        jimi hemdusana alamlerning perwerdigari allagha xastur. Alla nahayiti shepqetlik we méhribandur. Qiyamet künining igisidur. (rebbimiz) sangila ibadet qilimiz we sendinla yardem tileymiz. Bizni toghra yolgha bashlighin. Ghezipingge yoluqqanlarning we azghanlarning yoligha emes, sen in’am qilghanlarning yoligha (bashlighin).

        Qattiq gümbürlesh bilen teng xuddi pütün dunya titrep ketkendek bolup ketti. Asta-asta eslige kélishke bashlighan sézimlirim manga néme weqe bolghanliqidin dérek bolup turatti. Etrapimgha elenglep qaridim. Köz aldimda chuwulup ketken bash, üzülüp ketken put-qol, titilghan, qan’gha boyalghan beden ayan boldi. Nepsim boghuldi, köz aldim qaytidin qarangghuliship ketti. Yürükümning qattiq-qattiq soqushini hés qilattim, lékin etrapimdiki héchqandaq awaz quliqimgha kirmeytti....

        Bi’aramliq ichide oyghandim, yene shu qabahetlik chüsh. Gerche hazir bixeterlikim melum derijide kapaletke ige bolghan bolsimu, hayatimning bir mezgilini ene shu üzülgen bash, parchilinip ketken bedenning igisi bolghan qérindashlirim bilen birge ötken. Allaning méni ölümdin aman qilishini, namu-nishansiz ketken shu qérindashlirimning turmushini, arzusini, armanlirini bashqilargha bildürüsh üchün dep tebir berdim, hem shundaq qilish mejburiyitim bar idi. Tashlighili uzun bolghan qelemni qolumgha aldim. Öz hayatimni eslidim, bashqilarnimu esleshke tirishtim. Lékin xatirem nahayiti ghuwa, bezilerning ismi, namu-nishani we yurtini bilmeyttim, bilmigen idim. Shulargha yüz kélelmeydighandek tuyghugha kélip qaldim. Xet yazmaqchi bolghan qollirim qolashmaywatatti.


1. Yurtum


       
Men yurtimizning qedimiy shehiri qeshqerde diniy a’ilide tughuldum. Ata-anam manga penniy mektepte oqush, dinniy terbiyilinish shara’iti hazirlap berdi. Tiriship, tirmiship bashlan’ghuch, ottura mektepni tamamlighan bolsammu, dawamliq oqush imkaniyitige érishelmidim. Hélimu ésimde turuptu. Bashlan’ghuchta oquwatqanda mekteptin qaytip kelgendin kéyin, dadamning dosti x xelpitimning addiy lékin pakize öyide bir qanche tengtush balilar bilen birge sawaq alattim, shu waqitta heptiyek yadlash bek éghir kéletti. Xiyalim mehellide warang-churung qilip oynawatqan bashqa balilargha qoshulup kétetti, lékin supigha qoyulghan inchike chiwiq hazirila alqinimgha tégidighandek chöchüp kétettim. Xelpet bilen mehellidikiler méni nahayiti edep-exlaqliq dep teriplishetti. Edep-exlaqning zadi némilikini bilip ketmisemmu, ata-anining gépini anglash dégendek ishlar oxshaydu dep oylayttim. Shu waqitlarda men üchün hemmidin azapliqi ramizan éyida chonglar bilen birge rozi tutush idi. Mektepte bashqa balilar etraptiki dukanlardin gürüch, qonaq atturmisi élip yése shölgeylirim éqip kétetti. Bir qanche qétim hetta rozini buzup élip yepmu baqtim. Lékin xéli mezgillergiche alladin kélidighan jazadin qorqup (chonglar shundaq deytti) dekke-dükkide ötettim.

        8-sinipni püttürgen künüm men üchün yene bir eslime bolup qaldi, pütün sinip boyiche menla mekteptin chékindim. Bir qanche sawaqdishim ottura téxnikomgha imtihan bérip ötti, bashqilar dawamliq toluq ottura sinipqa örlidi. Démekki men ulardin ayrilip qaldim. Gerche ularni bek yaxshi körüp ketmisemmu (méni sawaqdashlirim kichik mollam dep mesxire qilatti). Üch yil birge oqush jeryanida, men shular bilen birge turghan muhitqa masliship qalghan ikenmen. Oqush püttürüsh murasimi daghdughiliq élip bérildi. Bashqilarning hemmisi nahayiti xoshal, peqet menla ulargha ipadisiz qarap turattim. Toluqsizni püttürgenlik ispati bolghan déplum manga nahayiti ehmiyetsiz bilindi.

        Dadamning kichik tijariti (hazir oylisam baqqalliqni tijaret dégili bolmaydiken) a’ilimizni aran qamdap kétiwatatti. On alte yashliq men qeshqerdiki nurghun kishilerge oxshash turmush, qorsaq ghémi qilish qaynimigha kirip kettim.
       

2. Hijret idiyisini qobul qilish


       
I möminler! alladin qorqunglar, toghra sözni qilinglar. Alla silerning emelliringlarni tüzeydu (yeni silerni yaxshi emellerge muweppeq qilidu), gunahliringlarni meghpiret qilidu, kimki allagha we uning peyghenbirige ita’et qilsa zor muweppiqiyet qazan’ghan bolidu.

        Japa-mushaqetke, turmush helekchilikige tolghan nurghun yillar ötüp ketti. Öylük-ochaqliq boldum, a’ile qurdum. Ramizan aylirining melum bir küni chüshtin kéyin qeshqer östeng boyidiki bir satirash aghinemning dukinigha chach yasatqili bardim. Ariliqta dukan’gha qeshqerde tirikchilik qilip, olturaqliship qalghan xotenlik bir aghinimiz kirip keldi de, bizni iftarliqqa öyige teklip qilip qoyup kétip qaldi. Chéchimni yasitip bolup, satirash aghinem bilen bille uning öyige barduq. Iftar waqti bolghanda, biz éghizimizni échiwalghandin kéyin, namaz shamgha turduq. Shamdin kéyin dastixan’gha olturduq. Kéyin xuften we tarawi namizini oqup bolghandin kéyin, xotenlik aghinimiz bizge «musulmandarchiliqning yolliri, yeni oghriliq qilmasiliq, hara-tamakigha yolimasliq, ata-anini, chonglarni hörmetlesh... » dégendek mezmunlarda tebligh qilishqa bashlidi. Tebligh ayaghlashqandin kéyin öz-ara parangliship olturduq. Parang arisida xotenlik aghinimiz özining bashqilar arqiliq «islam yolwisi» dégen plastinkini ekeldürmekchi bolghanliqini, pilastinka qoligha tegken haman bizge xewer qilidighanliqini éytti.

         Bir qanche kündin kéyin xotenlik aghinimizning öyide «islam yolwisi-hesen mexsum» dégen VCD pilastinkisini körüshke muweppeq bolduq. Ékrandiki hesen mexsumning hayat-pa’aliyetliri, islam échish, ghazat qilish yolidiki ish-izliri méni nahayiti tesirlendürdi. Birdinla kichikimdiki diniy sawaq bergen xelpet köz aldimgha keldi, alla uninggha rehmet qilsun. Xelpet bilen hesen mexsumning neliridur oxshap kétetti. Mana mushu bir dane VCD pilastinkisi méning pütkül hayatimni özgertti. Allahqa bolghan séghinishimni kücheytti. Shundaqla nurghun japa-mushaqqet, sersanliqqa duchar qildi. Wetensiz lamakan bolushumgha seweb boldi. Shu küni biz hemmimiz ékran ichige kirip ketkeniduq. Öyning ichide hesen mexsumning teblighi, VCD pilastinkisigha awaz bergen, hesen mexsumning hayatini chüshendürgen uyghur yigitining awazi yangraytti. Ékranda körülgen mujahitlarning (yüzi niqabliq) qoral asqan, eskiriy meshiq qiliwatqan haliti nahayiti heywetlik körünetti. Shu haman qoral tutqum, aptomatlarni sayritip, jengge atlan’ghum kélip ketti. Bir bölek xetme-qur’andin kéyin téliwizor ékrani qarangghulashti. VCD pilastinkisi tügigenidi. Biz xélidin kéyin ésimizge kelduq. Satirash aghinemning yüzliri hayajandin qizirip ketkenidi. Méning yürikim bolsa téxiche düpüldep turatti. Nahayiti heywetken dédi xotenlik burader. Biz némilernidur démekchi bolattuq, lékin déyelmeyttuq. Shu küni biz ün-tünsiz ayrilishtuq. Shuningdin kéyinki bir mezgilde kallamgha ne tijaret qilish, ne a’ile dégenler kirmeytti. Pütün es-yadim qoral asqan ashu késhilerde idi. Üch yüen xejlep xerite sétiwaldim. Shular turuwatqan jayni izlimekchi boldum. Til öginish nahayiti yaxshi ish iken. Toluqsizda oqughan üch yilliq xenzu tili axiri esqatti.

Xenzuche yézilghan pakistan dégen jayni taptim. Xeritidiki bu orun nahayiti kichik idi. Köz mölcherimde men turghan qeshqerdin anche yiraq emes iken. Méning kallamda chet’el dégen uqum shu küni xeritidin tughuldi. Chet’elge chiqish istigimu teng tughuldi elwette. Lékin chet’elge chiqish nurghun kishiler üchün naheyiti asan, etirapimda mekkini tawap qilghan hajilar nahayiti köp, ottura asiya bazirida tijaret qilimiz dep yürgen kishiler téximu köp. Ular xalighanche chiqip kiretti. Ular üchün chet’elge chiqish nahayiti asan ish, lékin men üchün .......... Shundila pulning qudritini yene bir qétim hés qildim. Pulning mesilisi eng muhim mesile idi. Men özemning kichikkine tijaritim bilen yashan’ghan ata-anamni béqishim, hamildar ayalimning halidin xewer élishim kérek idi. Shu waqitta yurtimizning siyasiy weziyitide (belkim hazir mushundaq dep oylaymen) pasport béjirish nahayiti qiyin idi, nurghun pul kétetti. Shundaqla özemning chet’elge chiqish meqsitini bashqilargha bildürsem esla bolmaytti. Kasapet, eger biraw bu sirimni bilse, «hijretchi» dégen qalpaq bilen türmide yétishim muqerrer. Turup satirash aghinemning hayajandin qizarghan yüzi ésimge keldi. Körüshup baqay, néme ishlarni qiliwatidikin dep oylidim. Biz jüme namizidin kéyin xaliy uchirashtuq. Köngül sirlirimizni töküshtuq. Gep bir yerdin chiqti. Hijretke teyyarliq qilayli, jihad qoshunini tapayli.
       

3. Seper


        Shübhisizki, iman éytqanlar, hijret qilghanlar we allaning yolida jihad qilghanlar-ene shundaq kishiler allaning rehmitini ümid qilidu, alla nahayiti meghpiret qilghuchidur, nahayiti méhribandur.

        Biz üchimizge yurttin ayrilghili xéli künler bolup qaldi. Jenubiy junggoning nem hawasi peqetla yaqmidi. Künde yeydighan gürüch tamiqi, xuyzularning kala göshi ügrisi meydimizni qaynitip, halsizlandurup qoydi. Polo, leghmen közimizge körünüp ketti. Uyghurlar achqan ashxanilargha bérishke jür’et qilalmiduq. Öyge télfun qilip alaqilishishqa téximu rayim barmidi. Ayalimning nalisi, ata-anamning tapa-tenisini anglighum kelmidi. Turmush menbesidin ayrilghan, tirikchilik yoli üzülgen atamning ehwalini oylashqa jür’et qilalmidim. Oylisammu amal yoq, xish qéliptin chiqqan. Ikki buradirimning iradisi ching idi. Yérim yolda qélishqa erkeklik ghururum kötürmidi. Xotenlik buradirimizning tirishchanliqi bilen, jenubiy asiyadiki melum dölettiki kishiler bilen alaqe ornattuq. Lékin bizge anche xushalliq bolmidi, pasportsiz chigridin ötüsh, nurghun yollarni aylinip, axirqi nishanimiz pakistan’gha yétip bérish üchün kétidighan 50 ming yüenni anglap, béshimiz chüshüp ketti.

        Qandaq qilish kérek? Shuning bilen biz üch aghine meslihetliship, ichkiri ölkilerde tash sodisi qilip yürgen xotenlik sodigerlerning arqisigha kirip, az-tola pul yighishqa kélishtuq. Teliyimizge yarisha bir xotenlik sodiger özining sodisigha yardemlishish üchün adep izlewétiptiken, bizni derhalla özige qoshuwaldi. Bizge ma’ash bergendin sirt, kirimining öshre-zakitini qoshup bermekchimu boldi. Shundaq qilip biz u sodigerning yügür-yétim ishlirigha yardemliship, azdur-köptur pulmu yighiwalghan bolduq. Yene bir mezgil chishimizni chishlep chidap ishliwetsekla, közligen nishanimizgha yétettuq. Shundaq qilip yene bir nechche ay ishligendin kéyin, yénimizdiki pullirimiz bilen qoshulup 50 ming yüen toshqanmu boldi. Xotenlik buradirimiz dawamliq halda jenubiy asiyada turiwatqan, bizning ishlirimizni orunlashturidighan héliqi kishi bilen alaqiliship turdi. Axiri kütken künmu yétip keldi. Bizning tézdin teyyarliq qilishimizni uqturghan idi. Biz chigirigha yéqqinlashtuq.

Dunyada mushundaqmu asan ish bariken dése. Héliqi kishi körsetken yol bilen méngip, yerlik kishilerge nechche yüz yüen béripla, nechche sa’et ichide junggo chigrisidin ayrilduq. Biz aldirap xush bolghan ikenmiz. Biz ötken jay junggo bilen yene bir döletning chigrisidiki tagh jilghisi bolup, jilghining eng töwen teripidin oghriliqche méngishqa toghra kéletti. Cheksiz ketken ormanliq aldimizda yéyilip yatatti. Bu yer téximu issiq téximu nem iken. Ismini bilmeydighan, hetta téliwizorda körüpmu baqmighan qurt-qongghuzlar ademning ténini shürkendüretti. Bu ormanliqqa adem ayagh bésip baqmighan bolghachqa, yolni özimiz tépip mangattuq. U yerde bizning bu yerdiki «qalghay» dégen adem chaqidighan otqa oxshash ösumlüklermu bar iken. Xotenlik buradirimizni bir nechche qétim chéqiwalghachqa, qolliri hürrek-hürrek bolup iship ketkenidi.  Nemliship ketken kiyimlirimiz beden’ge chaplishiwélip, ademni tolimu bi’arem qilatti. Chégra saqchilirining bilip qélishidin qorqup, kündüzi tinich ormanliqta dekke-dükke ichide azdur-köptur mügdiwalattuq. Yolni bolsa kéchisi yürettuq. Shundaq bolghachqimu yoldin bir nechche qétim ézipmu qalduq. Éliwalghan yémekliklirimizmu tügep ketkenidi. Ormanliqta méngip üchinchi kechte, satirash buradirimiz qizip bolalmay qaldi. Shuning bilen yol yürüshni toxtitip birdem arem alghuzduq, aram élish jeryanida parang témisi özimizmu tuymighan asasta yurtimiz üstide boluwatatti. Satirash aghinimiz ushtumtutla yurttiki yashinip qalghan anisigha yüz kélelmeydighanliqini éytip yighlap ketti. Satirash aghinemdek pütünsürük bir islami eqidisi ching erkek zatining bundaq köz yéshi qilishini men bir bolsa yol japasigha chidimighanliqi, yaki bolmisa yurtqa bolghan telpünüsh, ata-ana, uruq-tuqqanlarni séghinishtin bolsa kérek dep chüshen’genidim. Qandaq teselliy bérishimizni bilelmeyla qalghaniduq. Yurttiki turmushimiz gerche bek bayashat bolmisimu,her xil qiyinchiliqlargha uchirap tursaqmu, lékin chégridin chiqish jeryanida tartqan dishwadarchiliqlirimiz, japa-musheqqetlirimiz uning aldida héch gep emes idi.Kishini jismaniy we rohiy jehettin bek azaplaydiken.

        Méningmu köz aldimgha ata-anam,köyümchan hedem we singlim, hamildar ayalimning simasi kéliwalghanidi. Ular mendin renjigendek qilatti. Özümning ulughwar yolni közlep kétip barghinimni oylap öz-özümge teselliy berdim. Heqiqiy ehwalni chüshen’gende mendin pexirlinidu dep özümni bezligenidim. Lékin könglümde xuddi oghriliq qilghan kishi haman bir küni ashkarlinip qalghan’gha oxshash namelum tuyghu bar idi. Shundaqtimu öydikilerge némishqimu özemning hijret, jihad yolini tutup mangghanliqimni éytmighanliqim toghrisida özemmu bir nerse déyelmeyttim. Waqit qistap tursimu u küni biz yol yürmiduq, keypiyatimiz nahayiti nachar idi. Bir turup satirashqa achchiqim keldi, méning bu yolni tallimighimmu nahayiti teske toxtighanidi. Seherge yéqqin satirashning ehwalida yaxshilinish boldi. Biz bir orunda turiwersek bolmaytti. Biz ormanliqning ichige qarap dawamliq mangduq. Axiri chet’eldiki buraderler adem ewetip uchirashmaqchi bolghan bazargha yétip kelduq. Aldimizgha chiqqan buraderlerni körüp xuddi ölüp ketken buwamni körgendek boldum, shu shara’itta bu kishi biz üchün dunyadiki eng söyümlük kishi hésablinatti.

        Shuningdin kéyinki bir ayda künlirimiz yenila qiyinchiliq ichide ötüwatqan bolsimu, lékin ishlirimiz ongushluq boluwatatti. Bu dölettiki melum bir meschit bizge waqitliq panahlinidighan jay boldi. Meschittiki yerlik kishiler bizge diniy qérindashliqini yetküzdi.
        Shuningdin kéyin bir qanche qétim orunlashturush élip bérilghan bolsimu, bu dölettin pakistan’gha bérish üchün bésip ötidighan dölet köp, musape uzun, eng muhimi qolimizda héchqandaq salahiyet ispati bolmighachqa, sepirimiz keyni-keynidin birqanche qétim kéchiktürüldi. Uning üstige bu jeryanda satirash aghinimiz yene qizip, ormanliqtiki alametler qayta qozghalghanidi. Ashkarlinishtin qorqup, muntizim dawalash organlirigha bérip dawalash élip baralmighaniduq. Shundaqtimu yerlik xeliqlerning yardimide bir nechche qétim sewebmu qilip baqqaniduq. Lékin ünümi taza yaxshi bolmay, axiri u peqetla bolalmay qalghanidi. U dölettiki bizni kütüwélish we yolgha sélishqa mes’ul buraderge satirashtiki bu alametlerning ormanliqta bir qanche qétim yüz bergenlikini éytqandin kéyin, u birdinla jiddiyliship ketkenidi. Uning chüshendürüshiche, burunmu mushu yol arqiliq chiqqan buraderlerde mushu xil ehwal körün’gen bolup, ormanliqtiki zeherlik parazitlardin yuqidighan alahide késel iken, saqiyish imkaniyiti bolsimu, kütünüsh we dawalinishqa bolghan telipi nahayiti yuqiri iken. Lékin bizde bundaq shara’it yoq idi.

        Bir küni kéchide chöchüp oyghandim, qarisam satirashning tiniqi nahayiti pes bolup, chirayi tatirip, köz jiyekliri qaridap, kalpukliri kökirip ketken iken. Aldirap uning éghizigha su témittim. U közlirini nahayiti teste échip, manga qarap külümsirimekchi boldiyu, chirayi tartiship buninggha yol qoymaytti. Gep qilmaqchi boldiyu, aghzidin tawushlar üzülüp-üzülüp chiqip, néme démekchi bolghanliqini angqiriyalmayttim. Kallamdin qandaqtur bir yaxshi bolmighan sézim peyda boldide, chachirap turup xotenlik buradirimni silkip oyghattim. Bu chaghda uning ehwali yamanliship,köz qarchuqliri tartiship, bedini sus titirewatatti. Néme ish qilishni bilelmey qarapla qalduq. Bu halet bir qanche ménut dawamlashqandin kéyin, satirashning boyni bir terepke qiysayghanidi. Xotenlik burader ornidin sekrep turup sirtqa qarap yügüridi. Alahezel on minutlardin kéyin bizni kütiwalghan buraderni bashlap kelgenidi. Héliqi kishi nahayiti jiddiyliship ketkenidi. U satirashning boyun tomurini tutup yürikini tingshap bolghandin kéyin, buradirimiz jan üzüptu dep qolini du’agha kötürgenidi. Üchimiz méyitini qandaq bir terep qilish heqqide meslihetleshtuq. Bizningche bolsa miyitni yuyup-tarap, namizini chüshürüp musulmanlar qebristanliqigha depne qilsaq bolatti, lékin héliqin kishining chüshendürishiche musulmanlar qebre orni pulgha sétilidighan bolup, miyitni öz aldimizgha bir terep qilishqa bolmaydiken, bundaq qilsaq salahiyitimiz pash bolupla qalmastin, yene téxi yerlik saqchilar teripidin xun dewasigha chétilip qattiq tekshürülidikenmiz. Héliqi kishi buning yolini özüm qilimen, siler xatirjem bolunglar dédi we bamdat namizidin burun, miyitni chirayliq kiyindürüp, meschit ishiki yénidiki tamgha yölep olturghuzup qoyushimizni tapilidi. Biz uning déginidek qilduq we nerse-kéreklirimizni yéghishturup, héliqi kishi bilen bille uning sheher etrapidiki yene bir turalghusigha qarap mangduq. Nérwilirim sézimlirini yoqatqanidi, qiliwatqan ishlirimizni chüshinelmidim hem kallamdin ötküzelmidim. Buradirimizning öyi xéli kengtasha iken, ehwaldin qarighanda bizge körsetküsi yoq, lékin bu qétim bashqa amal qilalmay qalghandek qilatti. Satirashning jan üzüsh aldidiki haliti téxiche köz aldimdin ketmeytti, uning nurghunlighan arzu-armanliri bar idi. Héliqi kishi sirtqa chiqip kétip bir nechche sa’ettin kéyin qaytip keldi hemdi bizge chüshendürdi. Özimizni saqlap qélish üchün, jesetni ishik aldigha qoyup qoyghandin kéyin, jama’et jesetni körüp, saqchigha melum qilghandin kéyin, saqchilar jesetni élip kétiptu. Bizge du’a qilmaqtin bashqa amal bolmighanidi. Men peqet taqet qilip bolalmidim, közlirimdin yashlar taramlap tökülüwatatti. Gerche uning bilen tughqandarchiliq munasiwétim bolmisimu, nurghun japa-musheqqetlerni birlikte béshimizdin ötküzgen, niyet iqbalimiz bir idi. Shunche waqit bille yürüp xuddi qérindashlardek bolp qalghaniduq. Shundaq qilip uning jesiti depnisiz qaldi, qebrisiz qaldi. Men nahayiti échindim. Özümnimu mushundaq qedirsiz ölüp kétermenmu dep oylap wujudumni qorqunch qamalliwalghanidi.

        shundila ata-anam, qérindashlirim, ayalim we dunyagha köz échish aldida turghan perzentimni körüsh pursitige érishelishimge közüm yetmidi. Hazirla ölüp kétidighandek, türmige qamilidighandek tuyghugha kélip qaldim. Emeliyettimu bu yerdiki künlirimiz türmidin qélishmaytti, erkin yürülmeyttyuq, da’im endishe ichide ötettuq. Héliqi kishi satirashning ölümidin kéyin, bizni yolgha sélish ishigha jiddiy tutush qildi we qaysi yollar arqiliq saxta pasport

[Aziz]

4. Pakistan



        Pakistanning hawasi nahayiti süzük, quyash her waqit parqirap turidighan, yamghur-yéghin köp jay iken. Lékin pütün jaydin namratliq tökülüp turidiken. Hawaning nemlikini hésabqa almighanda, nurghun jayliri yurtimizgha oxshaydiken. Biz ikkimiz «türkistan islam teshkilati» ning chigra rayonidiki ish béjirish ornida bir axsham qon’ghandin kéyin, etisi bir mujahitning yol bashlishi bilen yene bir orun’gha yötkelduq. Bu yerde yene üch neper yéngi kelgen kishiler bolup, bularning wetendin chiqishi bizge qarighanda köp asan boluptu. Ular pasport arqiliq ottura asiyagha bérip, andin pakistan’gha kelgen iken, aridiki bir yash yigit hemmidin bek hayajanlinip turatti. Yéshi texminen 22 lerde bolsa kérek, shoxluqliri téxi tügimigen, toxtimay so’al sorap chaqchaq qilip, aridiki jimjitliqni buzup turatti. Ikki kün mushu yerde bashqilar bilen birge qur’an tilawet qilish bilen ötti. Men bu yerde satirash buradirim üchün köp du’alarni qildim. Üchinchi küni bir ghuljiliq kishi bizni alghili mashina bilen keldi. Biz tagh ariliridiki yol bilen ikki sa’et etrapida yol yürduq. Bu yerdiki taghlar xuddi yurtimizdikige oxshash iken. Bezi jaylarda yéshilliq, bezi jaylar bolsa tap-taqir idi. Bezi yerlerde yiraqtin quliqi itning quliqidek salpiyip turidighan öchkilerni béqiwatqan padichilar uchrap qalatti. Biz chüshkün qilidighan jaygha yétip kelduq. Bu jay bir mo etrapida kélidighan baghliq hoyla bolup, chong sélin’ghan ikki éghizliq öy bar iken. Etisi seherde bir qanche kishi kélip biz bilen körüshti, bizni bashlap kelgen adem bularning teshkilat emiri we shoralar ikenlikini, teshkilatqa qatnishish üchün emirge bey’et qilish, jedwel toldurush qatarliq resmiyetlerni béjirish kéreklikini éytti. Emirning teleppuzidin qarighanda xotenlik kishi iken. Biz buni damollam dep chaqirduq, bey’et qilduq, jedwel toldurduq. Resmiyetler axirlashti, démek biz arzu qilghan «jihad» teshkilatining bir ezasi bolduq. Emirler, shoralar we bashqilar bizni mubareklidi. Emirimiz bizge nahayiti tesirlik tebligh élip bardi. Tertip élip bérishqa ustazlarni orunlashturdi. Yéngiche hayatimiz bashlandi. Lékin bizge béridighan qoraldin téxiche xewer yoq, es yadim shu qoralda qalghan idi.

   Emrimiz qaytmaqchi bolghanti bu heqte éghiz achtim. Emir sel ongaysizlan’ghandek bolup, andin teshkilatning iqtisadiy ehwalining nahayiti nachar ikenlikini, teshkilat ezalirining asasiy turmush pulinimu melum bir teshkilatning yardem qilip tarqitip béridighanliqini, shunglashqa eger imkan bolsa özimizning qéshidiki pulgha qoral, oq-dora hemde bashqa lazimetliklerni sétiwélip, ishlitishimizni éytti, shundaqla yéngi kelgen bir qisim teshkilat ezalirining özining wetendin élip chiqqan pulini teshkilatqa i’ane qildighanliqini qisturup ötti. Allakaramet, jihad qilish üchünmu pul kétidiken emesmu? Bashqa jihad teshkilatliri we yerlik kishiler anche-munche yaddem qilsimu, lékin qoral, oq-dora yardem qilmaydiken. Bu qandaq bolghini? Jihad dégenni chalma-kések bilen qilghili bolmaydighu axir.

        Méning jimip ketkinimni körgen emir eger yéningizda iqtisad bolmisa, biz shéhit bolup ketken buraderlerning qoralini tépip, sizge bérip tursaqmu bolidu dédi. Mawu ishni , qoralgha érishish bashqilarning ölüp kétishini saqlamdiken emdi?

        Men ularni ongaysizliqtin qutuldurush üchün, derru éghiz achtim we men özüm amalini qilay dédim. Emir jawabimdin qayil boldimu yaki bashqa sewebmu, gep qilmayla biz turuwatqan jayidin ayrildi.

        Bir mes’ul ustaz tetshkilatning qaide-tüzümliri, déqqet qilishqa tégishlik ishlar toghrisida bizge sözlidi. Aldi bilen hemmimiz esli ismimiz, yurtimiz toghrisida sözleshmeydikenmiz, kéchisi chiragh yéqishqa, kündüzi hoyla-aramda parangliship olturushqa, ögzige chiqishqa yol qoyulmaydiken, hemmidin muhimi suni israp qilishqa bolmaydiken. Bu yer taghliq rayon bolup, bostanliqlarda hökümet armiye turghuzghan bolghachqa, biz sel qaqasliq jaylardiki qebililerge jaylashqan ikenmiz. Su bu yerde nahayiti qis iken. Wez-nesihetlerdin kéyin, biz aram élishqa qoyup bérilduq. Jem’iy besh kishi bir öyde tursaqmu, gep-sözlirimiz peqetla qolashmaytti. Héliqi sözmen yigitmu xélila jimip qalghan, sözleshküdek gepmu yoq idi. Yene qandaq teqdir-qismetlerning kütüp turuwatqanliqi bizge namelum.......

        Etisi seherde bamdadtin kéyin, biz ustazning orunlasturushi boyiche yügürüsh, sekresh, yer béghirlash qatarliq beden meshiqi élip barduq, andin tamaqlinip qur’an oquduq. Chüshtin burundin bashlap, qoral ishlitish we chuwush, qorashturush toghrisida nezeriye dersi anglayttuq. Méningde qoral bolmighachqa, ustazning qolidiki kirashinkof (aptomat) méni özige tartip turatti. Chüshlük tamiqimiz nahayiti addiy boldi. Chünki bu künki nöwetchi (tamaq étidighan nöwetchilik her birimizge bir kün kéletti) peqet bir xilla tamaq yeni qoruma qorushnila bilidiken. Chüshtin kéyin asasliqi diniy ders oquydikenmiz, kechta ikki sa’ettin nöwetchilik qilduq. Nöwetchilik nöwiti manga kelgende kéche xéli bir waqit bolsimu, lékin közümge uyqu kélidighandek emes, men nahayiti hayajanlinip, shundaqla qorqup turattim. Chünki qolumda men uzundin béri arzu qilip kelgen aptumat bar idi (gerche ishlitishni toluq bilmisemmu, haris turush seweblik ustazning qoralini ishlitip turghan).Qoraldin ushtumtut oq chiqip kétishidin ensireyttim. Qapqarangghu dalida közümge körün’gen sayilardin, neledindur angliniwatqan gheyriy awazlardin, pat-pat körünüp qalidighan ghelite nurlardin shürkinip kétettim. Hayajinimni qorqunch bésip ketti. Ikki sa’et men üchün yigirme sa’et, hetta uningdinmu uzun bilinip ketti. Sa’etke qaray désem sitirilkini éniq körelmeyttim. He rast, oqurmenlerge chüshendürüp qoyay, mendek yéngi ezalarning éliktronluq üskünilerni, hetta éliktronluq sa’etnimu ishlitish men’iy qilin’ghan iken. Men ichkiride puligha chidap turup alghan waqit, égizlik körsitip turidighan sa’etni ustazimiz yéghiwélip, manga bir dane sitirilkiliq sa’etni bergenidi. Waqitni texminen mölcherlidim de, kéyinki harisni oyghutush üchün yataqqa chaptim.

        Künler shu teriqide meshiq, namaz, qur’an oqush, haris turush bilen ötiwatatti, némidégen zérikishlik. Bügün mana bir hepte boldi. Emirlerni qayta körmidim, sözmen yigittin qerz alghan 10 ming rubidin ustaz arqiliq qoral élishqa ewetip bergen, téxi xewiri kelmidi. Haris turup öyge kirgendin kéyin méni xiyal basti. Uyqum kélidighandek emes. Qursiqim köpüp turatti. Qewziyet we madariye bu yerdiki omomiyüzlük késel iken. Deslipide anche-munche kökyash yégen, bir qanche kün boldi, künde yangyu qorumisi (piyaz, yangyu bilenla qorulidu) bilen chapiti (pakistanliqlarning népiz bir xémirda yeydighan néni) yewatimiz. Tonglatqu bolmighachqa gösh saqlitip yéyish imkaniyitimiz téxi yoq. Kelgen küni yégen gösh bilen. Maysa üchiyimiz pétir xémir néni, chapitini kötürelmey qaldi. Yene turup ayalim xiyalimgha kirip qaldi. Méngishtin burun ming yüen bérip qoyghan. Tapqan pulni özem élip mangghan. Yighip qoyghan 40 ming yüenning hemmisi tozghaqtek tozidi. Ayalimning waqiti-sa’iti yéqqinlap qaldi. Doxturgha bardimikin? Esli ichkiridiki waqitta télfun qilip ehwal sorap qoysam boptiken, ata-anam qandaq qilghandu? Bu yerghu téxi sowup ketmidi, lékin qeshqerde az kündin kéyin soghuq chüshidu, qishliq kömürning ghémini qiladimikin? Ayalim yenggip qalsa, ata-anisining öyige qaytip kétidu, qiyin anam choqum nurghun tapa qilidu, mendin yamanlaydu heqachan. Ayalim oghul tugharmu qizmu? Közlirimge ushtumtut yigha yamashti. Bashqisghu meyli, dunyagha köz échipla atisiz qalghan perzentimni oylap könglüm buzuldi. Qa’ide boyiche perizini ada qilishim, mubarek ismini özem qoyushum kérek idi. Xiyalimni xotenlik buradirimning tolghinip turup «hey insanchiliq» dégen sözi üzüp qoydi. Qarighanda umu yiraqtiki ata-anisini, qewmi-qérindashlirini séghin’ghandek qilatti. Turupla öyge qaytip ketküm keldi...... Boghuzumgha qaplashqan yigha méni purap ketken yotqanni ching chishleshke mejbur qildi.

        Etisi kéche mezgili biz jiddiy yötkilish qilduq. Ustaz nahayiti jiddiy körünetti. Yérim sa’ettin kéyin bir mashina kélip, bizni yötkep élip mangdi. Men bilen héliqi sözmen yigitni bir öyning aldigha chüshürüp qoydi. Öy igisi puchtu bizni hoyligha bashlap kirip, ishik qéshidiki bir kichik öyge orunlashturdi. Kéyin bilsem bundaq jiddiy yötkilish da’im bolup turidiken, asasliqi pakistan, amérika qatarliq döletlerning herbiy herikitidin yoshurunush üchün iken. Biz bu öyde ikki kün turghandin kéyin yene yötkilip tagh arisidiki ormanliqqa jaylashqan meshiq bazisigha barduq. Men buyerde teshkilatning nurghun ezaliri bilen körüshtum. Bu yerde chédir ichide yatattuq, men qoral étishni ögendim, lékin xumardin chiqqudek étip baqmidim. Chünki oq alghudek pul yoq idi. Meshiq jeryanida ustaz bizge besh taldin sekkiz talghiche oq tarqitip béretti. Men buyerge kelgili ikki yildin ashti, lékin desleptiki bir heptidin bashqa waqitta da’im dekke-dükkide yürdüm.

        Deslipide nahayiti qiziqturghan qoralmu eski tömürdek bilinidighan, kötürüp yürüsh éghir kélidighan bolup qaldi. Tashliwétishning imkaniyiti yoq, hayat qélish üchün yandin ayrimay kötürüp yürüsh kérek idi.

        Yangyu bilen piyazni tola yep qewziyet éghirliship gomroy késilige giriptar boldum, bedinim piyaz purapla turatti. Tamaqqa ishtihayim yoq. Tirik turush üchün zorlap yeyttim. Turupla teshkilatning emir-shora we bir qanche péshqedem ezalirigha hewes qilip qalattim. Ularning bu yerde a’ilisi bar, ayali étip bergen tamaqni yeydu, turmush teminat puli bizningkidin köp, oghullirigha oqdan ésip qoyup, heweslinip qarap kétidu. Pat-pat taghdin chüshüp dölet ichidiki ata-anisi yaki yéqqinliri bilen télfunliship turidu. Bashqilardin anglisam bizning melum emirimiz téxi anisini dölet ichidin taghqa élip kelgen iken. Ularning qolida ishlitishke ruxset qilghan télghun bar. Nede xalisa shu yerde uridu. «türkistan islamiy partiyisi» qandaq bolup bu yerni baza qilghan bolghitti deymen bezide. Yazdiki issiqqa adem chidimaydu. Derex sayisi bilen aptapta turghan oxshashla. Bedendin su quyulup turidu. Issiqliq örlep bi’aram qilip kishini azablaydu, pashining köplikidin jan qaqshaydu. Qishta soghuq jandin ötidu, keygili qishliq kiyim alidighan pul esli yoq, uning üstige kiyiwalghan konirighan kiyimler ademge bir rahet bolsa kashki.

        Weziyet birdinla jiddiyleshti. Bir jayimizda turalmayttuq. Nelerdindur uchup kelgen bomba pat-pat bizni yoqlap turidighan boldi. Kéchilep yötkilish, kündüzi öydin sirtqa chiqmay buruqtum bolush, qiynap halimni qoymidi.

        I möminler! allagha layiq rewishte teqwadarliq qilinglar. Peqet musulmanliq halitinglar bilenla wapat bolunglar.

        Xotenlik buradirimizning sewenliki uning özigila emes, sözmen yigit we bir qanche kishining jinigha zamin boldi. U küni xotenlik buradirimiz qatarliq besh kishi orunlashturush boyiche puchtuning öyige yötkelgen bolup, kechte tok ketken, ular tokni öchürüshni unutqan, yérim kéchide tok kelgen, gheriq uyquda bular uni tuymighan, razwitka ayropilani bomba tashlighan,  gümbür qilghan awaz bilen teng hemmeylen bu dunya bilen xoshlashqan. Tang seher topa- késekler arisidin jesetlerni izliduq. Ah xuda, xotenlik buradirimizning béshining yérimi yoq, sözmen yigitning astinqi bedini pare-pare bolup ketken, topigha ariliship ketken gösh parchiliri, chuwulghan ménge qétiqliri könglümni aylandurdi. Köz aldim qarangghuliship ketti. Besh jesettin ikkisini pütünlesh mumkin bolmidi. Orunlashturush boyiche jesetni bombardighan bolghan jaydin anche yiraq bolmighan jaygha gör kolap kömüp qoyduq, yuyup-tarash mumkinchiliqi bolmidi. Menzire bek échinishliq idi. Namaz chüshürüsh qatarliq ishlargha ishtirak qilghan bolsammu, xatiremde éniq yoq, nahayiti qorqup ketken idim. Biz üch kishi iduq, arzulirimiz oxshash idi. Satirashning jesiti qandaq birterep boldi buni bilmeymen, qebrisi nede uni téximu bilmeymen. Xotenlik buradirimiz bu yerde shéhit boldi, her ikkisi özining bir éghiz axiriqi sözini qilishqa imkan bolmidi. Belkim nurghun sözliri bolghiytti. Yene oylighan nurghun ishliri bolghiytti. Ata-anisi bilen téxi bir qétimmu télfun qiliship baqmighan idi. Ulargha salam yolliyalmighan idi. Belkim pushayman qilghan, lékin éghizidin chiqiralmighan bolghiytti?

        Emdi bu ikkisining jesiti namu nishansiz yerlerde qaldi, héchkim yoqlimaydighan, héchkim eske almaydighan, héchkim xatirlimeydighan yerlerde qaldi.

        Biz téxi jihad qilmighan iduqqu? Kim bilen jihad qiliwatqinimizni bilmigen iduqqu?  Héyit namizidin kéyin hemme ishlar eslige keldi. Xuddi bundaq ish bolmighandek, héchkim ölmigendek yene shu jiddiy yötkilish. Hemmeylen jan qayghusida. Bombidin qéchish, qandaq qilsaq bomba bizni tapalmaydu dégen mesilini oylash.

        Bir mezgillik jiddiy yötkilish, yoshurunush ünüm berdimu qandaq, ishlar sel peskoyigha chüshti. Nechche ayliq japa-musheqqet, qorqunch ménimu jüdetti. Eynek tépilghan bir pursette özümni eynektin körüp tonuyalmay qaldim. Chachlirim ösken, paxpayghan, saqallirim ösüp chigileshken, chirayim xünük, topa basqan, héchyérim chirayi nurlinip turidighan mujahidgha oxshimaytti.

        Afghanistan’gha kirip wezipe öte buyruqi keldi. Men qatarliq yette kishi bir gurup bolup, özbik we bashqa jama’etlerge masliship, afghanistan’gha kirip urush qilidikenmiz. Oylidim, méningmu ejilim toshuptu. Ming bir japada taghdin éship, afghanistan tewelikige kirduq. Bir qanche kün razwitka qilghan bolsaqmu, düshmen uchiratmiduq. Guruppa bashliqining déyishiche, biz zerbe bermekchi bolghanlar afghanistanda turushluq amérika we bashqa döletning herbiy qisimliri iken, biz razwitka qiliwatqan jay ularning eshya toshush yoli iken, teliyimiz bolsa yene ularning razwitka qismigha uchiraydikenmiz. Üchinchi küni yiraqtin bir qanche mashina we ademlerning qarisi köründi. Guruppa bashliqining orunlashturishi boyiche ikki kishi algha ilgirlep, hujum teshkilleydighan boldi. Yérim sa’ettin kéyin, aldimizdin oq awazi, minamyot awazi anglandi. Men turghan jaydin herqanche qilipmu néme ishlarning bolghanliqini éniq körelmidim. Hujum teshkilligen ikki kishining birsi qaytip keldi, yene birsige oq tégip jan üzüptu. Tagh yolida jesitini élip kélish imkaniyiti yoq iken, uning üstige bombardimanchi ayropilan kélish éhtimalliqi bolghachqa, buyerde uzun turushqa bolmaytti. Wezipe axirlashti. Yene bir qérindishimizning jesiti tagh-daligha tashlap qoyup chékinduq. Ah xuda, méni mushundaq namsiz jesetlerge guwahchi qilish üchün könglümge bu armanni salghanmiding? Könglümde nale qilattim. Qurban bérishler dawamlishiwatatti. Menmu her 15 künde bir qétim afghanistan’gha kirip hujumgha qatniship turattim. Düshmendin qanchisining ölgini namelum. Lékin bizdin chiqimi köp idi. Herqétim shundaq tirishsammu düshmenning chirayini, qandaq adem ikenlikini bilelmeywatattim, körelmeywatattim.

        Hemmidin rayim qayitti. Emir yaki shoralar bilen ehwallashqum kéletti, lékin ular bilen uchirishish pursiti köp emes idi. Ular qandaqtur qebile bashliqi bilen uchriship, yötkilidighan, yoshurunidighan orun izlesh, iqtisad toplash, chong jama’et emirlirining wezini anglash qatarliq ishlar bilen aldirash idi. «islam yolwisi- hesen mexsum» diki jenggiwar haletni körelmidim. Shundaq bir pursette özum yalghuz tagh üstide qattiq towlidim: jénim dada, apa, qérindashlirim, silerni körelermenmu? Ayalim, méni kechürersenmu? Balamni köridighan, erkilitidighan, söyüp oynitidighan künler kélermu? Mendin razi bolarsilermu? Ölükim mushu dalida qalarmu? Balam yétim boldungghu? Dada dep chaqiridighan adiming yoq bolup qaldighu?

        Ölüm her waqit sayidek egiship yüretti. Manga bu yer xuddi nahayiti kengri ketken ghayet zor gördek hemmila ademni yutimen dep turghandek bilinip ketti. Qaytish yoli yoq idi. Yéngi chiqqan bir qanche yash yigitning naraziliqi emirlerning jazasigha uchiridi. Elwette, teshkilatta tüzümler bar. Kélimen dep kélidighan, kétimen dep kétidighan méhmanxana emeste bu yer.

        Guwahchi süpitide qéliwerdim. Nurghunlighan kishiler keldi, jesetliri chöllerde qaldi. Yene nurghun kishiler keldi, kelmekchi, belkim ularmu.......

        Iqtisad we bashqa sewebler tüpeyli teshkilatning dölet ichige adem kirgüzüp emeliyet élip bérishi toxtighili xéli waqit bolghan iken. Qiliwatqan ishim birdinla ehmiyetsiz bilindi. Özemge nurghun so’al qoyattim. Men bu yerde zadi néme ish qiliwatimen? Néme meqsetke yetmekchi? Peqet qoral meshiqi qilishla méning arzuyummidi? Men némini arman qilghan?

        Xiyallirimni yighishturdum. Töwe-istighpar éytmaqchi boldum. Shundila özümning xélidin béri rahetlinip yuyunup baqmighanliqimni, nurghun waqitlarda éhtiyaj üchün «teyemmun» qilip, namaz ada qilghanliqimni oylidim. Turupla özemning pakliqimdin, qilghan ibadet, oqughan namizimning qobul bolghan-bolmighanliqidin guman qildim.

        Pakize rahetlinip bir yuyunush kérek. Ghayiptin kelgen bomba purap ketken ténimni parchiliwetse, axiretke napak kétip qalmay. Yuyunushning qanchilik rahetlikini ene shu küni hés qilghan idim.

        Biz uyghurlarning qénigha singip ketken yurtwazliq jihad qilimiz dégen ulughwar armanda bir yerge jem bolghan kishiler arisidimu öz ipadisini tépip turatti. Bir qétimliq jiddiy yötkilish aldida yötkilip barmaqchi bolghan orun toghrisida pikir birliki hasil qilalmay, talapetke uchrighili tas qalduq. U chaghda emirler herqaysisi özliri bixeter dep qarighan orun’gha yötkilish pikiride ching turuwalghanidi. Buninggha egiship, emir qaysi yurtluq bolsa shu emir bilen bir yurtluqlar shuning pikrini qollap turiwaldi. Shuning bilen arimizda talash-tartish, warang- churung bashlinip ketkenidi. Waqit qistap turatti. Talash- tartish bolup bir hazadin kéyin, emirler ichidiki yashqa chongraqi otturigha chiqip öz pikrini her qaysi nuqtilardin delillep ötkendin kéyin shu emirning körsetmisi boyiche yötkilish élip barduq. Elwette bashqa emirler bek xalap ketmisimu,héliqi emirning pikrige zorigha qoshulghanidi. Derweqe bu qétimliq yötkilish nahayiti orunluq, aqilane bolup, hemmimiz bu bir qétimliq boran-chapqundin aman qalghan bolduq. Hey, uyghur, hey, yurtwazliq, yene mushundaq kétiwerse biz yene qandaq dishwarchiliqlargha uchrap kétermiz. Bizdiki bu yaman illet qachanmu tüger.

        Axiri emir bilen körüshüp mungdishish pursitige érishtim. Lékin méning sözlirimge u ipadisiz halette olturatti. Qandaqla bolmisun bu bir kün xéli yaman emes ötti. Qurban héyit bahanisi bilen se’udidiki bir qisim kishiler ayrighan öshre-zakat puligha emir gösh we bashqa lazimetliklerni élip, biz bilen héyit qilishqa kelgen idi. Bir parche ustixanni ghajap olturup dadam ésimge kélip qaldi. U ustixan ghajilashqa amraq bolup, da’im bizge bek tatliq bolidu deytti. Kichikkine bekisi bilen ustixanni ghajap olturghan simasiy köz aldimgha keldi. Hetteng dadam bu héyitta qurbanliq qilalidimikin? Göshige ééghiz tégelidimikin? Ayalim balamgha héyitliq bérelidimikin? Bashqa balilardek héyitliq kiyim kiyelidimikin? Yaki boyun qisip qaldimikin? Ular zadi néme ish qiliwatqandu? Yamrawatqan köz yashlirimni yoshurup, bashqa yaqqa qariwaldim. Hemmeylen xoshaldek körün’gini bilen közliri ghemkin. Sézip turimen, ularmu könglidikini bildürmey dert yutup yürüwatidu. Rehmetlik xotenlik buradirimning uhsin’ghan awazi anglan’ghandek boldi. «hey insanchiliq», bir qanche kündin kéyin men bilen yene bir mujahit emirning ruxsitige érishtuq. Bizge (dölet ichige) télifun qilishqa ruxset kelgenidi. Öyde télifun yoq, öydikilerning qol télifun ishlitish shara’iti yoq. Kimge télifun qilish kérek? Men bilen bille télifun qilishqa chüshken mujahitqa ehwalni éyttim. U manga yardem bérishke qoshuldi. Emirning telipi boyiche birimiz télifunda sözleshkende yene birimiz choqum qéshida turushimiz kérek idi. Télifunni anisi alghan bolsa kérek, u peqetla gep qilalmay héqildap yighlap ketti. Andin ushtumtut ana méni élip ket, jénim ana silerni bek séghindim, silerning gépinglarni anglaymen, méni élip ket dédi. Méningmu köz chanaqilirim yashqa toshti. Bir azdin kéyin ehwalimni öyidikilerge éytip bizning öydikilerning télifun nomurini soridi. Anisi yardem bérishke qoshuldi. Men gerche aran kelgen télifun urush pursitide öydikiler bilen körüshelmigen bolsammu, lékin men bilen birge chüshken mujahitning anisi bilen körüsheliginidin nahayiti xosh boldum. Shundaq qilip men uning yardimi bilen aridin bir ay ötkende söyümlük ayalim, anam bilen télifunda körüshtüm. Awazim gharang-ghurung chiqatti, anam toxtimay yighlaytti. Wapadar ayalim men ularni tashlap ketkendin kéyin ata-anamning halidin xewer élip, ular bilen birge turuptu. Men qéchip kétip uzun ötmey ayalim yenggip oghul tughuptu, a’ilimizning chiriqi öchmeptu. Lékin dadam késel sewebi bilen tögep kétiptu. Acham bilen singlimmu yaxshi turuwétiptu. Qaysi tereptin kichik balining gungirlighan awazi keldi. Men peqet chidiyalmidim, köz yéshimni toxtitalmidim, télifunni qoyuwettim. Mendin razi bolunglar, méni kechürgeysiler... Shundin kéyin könglümde kétish kérek dégen oy ghelyan kötürüp chiqti. Negila bolmisun, bu yerdin kétish kérek, bu yerde ölümni kütüp yüriwermeslik kérek.

        Künlirimni ene shundaq azap ichide, bir künni bir yilni ötküzgendek ötküzüp kétiwatattim. Shu künlerning biride bizge yéqin etraptiki bazardin köktat, un-may ekilishke mes’ul buradirimiz emirning buyruqi bilen qeyerlergidur ketkenidi. Eslidila purset tépip peske chüshüp ting-tinglap béqishni oylap kéliwatqan men buni yaxshi purset dep bildimde, emirlerning taghqa chiqishi bilenla teshebbuskarliq bilen qéshigha kirip, bu wezipini üstümge élish teklipini berdim. Deslepte ular sel arisaldi boldiyu, lékin yenila maqul bolghanidi. Shuning bilen men nechche künde bir peske chüshüp, nerse-kérek sétiwélip taghqa élip chiqip yürdüm. Bu jeryanda her qétim peske chüshkende nerse-kérek sétiwalidighan pushtu bilen xélila chiqiship qalghanidim. Munasiwétim qoyuqlashqandin kéyin, men uninggha özümning bu yerdin kétish oyumning barliqini, bolsa manga bir yol körsitishini ötün’genidim. U manga pul arqiliq bashqa döletlerge barghili bolidighan pasport yasitip béreleydighanliqini éytqanidi. Buni anglap deslepte xéli xush bolghanidim, lékin mende pasport yasatqudek pul nede, béshimning ichimu-téshimu qétip titildap ketkenidim. Ata-ana dégen herqandaq adem béshigha kün chüshkende tunji bolup oylaydighan adem iken. Pursettin paydilinip öydikiler bilen alaqiliship pul ewetküzey dep oylighanidim.

        Turmushning achchiqi kishini her oylargha, her koylargha salidiken, qilmaymen dégen her ishlarni qilghuzidiken. Shuning bilen yüzümni daptek qilip, öydikilerge télfun qilip, pul ewetküzüsh qararigha keldim we kéyinki qétim peske chüshkende öyge télfun qildim. Télfunni apam alghanidi, awazimni anglighan apam ün sélip yighlap ketti, méning köz chanaqlirimmu liqqide yashqa tolghanidi. Hal-ehwal soriship bolghandin kéyin, özümning pulgha jiddiy éhtiyajliq ikenlikimni éyttim we pulni héliqi pushtuning namigha sélishni tapilap qoyupla télfunni qoyuwettim, chünki télfunda bek uzun sözlishish bi’ep idi. Aridin bir qanche künler ötkendin kéyin peske chüshsem, héliqi pushtu özining pulni tapshurup alghanliqini éytti we pasportni béjiridighan-béjirmeydighanliqimni soridi. Buni anglap pasportni derru béjirish kéreklikini éyttim.
       
Aridin yene bir nechche kün ötkendin kéyin nerse-kérek sétiwélishqa mes’ul burader qaytip keldi. Uning qaytip kélishi méning peske chüshüsh pursitimning yoqalghanliqidin dérek béretti. Dégendek u kélipla bu wezipini yene özi éliwaldi. Qandaq qilish kérek? Héliqi pushtu bilen kéliship qoyghan waqitmu toshup bolghili xéli bolghanidi, emdi yene kéchiktürüshke bolmaytti. Shuning bilen qet’iy néyetke kélip taghdin oghriliqche chüshüp qéchip kétish qararigha kelgenidim. Chünki bir nechche qétim peske chüshüsh jeryanida yollargha xéli piship qalghanidim. Shuning bilen bir küni tang süzülüshke az qalghan chaghda héchkimge tuydurmay yataqtin chiqtimde, peske qarap mangdim. Peske chüshüp bolghuche dekke-dükke ichide yol yürdüm, keynimdin biri qoghlap kéliwatqandek pat-patla keynimge qarap qoyattim. Xudagha ming mertiwe shükri shükri, peske saq-salamet chüshüwaldim we héliqi pushtuni izdep taptim. Pushtudin pasportum we ashqan pullirimni élip, pushtu bilen bir mashinigha olturup sheherge kiriwaldim.
       
Sheherge kirgendin kéyin, pushtuning yardimide ayrodromgha qarap yol aldim, resmiyetlerni béjirip bolup, taki ayropilan’gha chiqiwalghuche yürikim ensiz sélip turatti. Ayropilan bir qanche sa’et uchup, bir jaylarda toxtap yene uchup axirida yawropaning melum bir shehirige (sheher ismini tilgha almay) kélip qondi. Bu dölette bir nechche kün temtilep yürgendin kéyin, shu yerdiki uyghur teshkilatlirining yardimide panahliqqa érishtim, özümge yarisha xizmetmu taptim.
       
Bu yerge kelgendin buyan gerche öydikiler bilen télfun yaki tor arqiliq alaqiliship turghan bolsammu, ata-anam, uruq-tughqan we yurtqa bolghan telpünüshümni, séghinishimni qilche qanduralmaytti. Eksiche bundaq séghinish, telpünüsh künsayin éghirlap kétiwatatti. Bezi chaghlarda taghdiki qérindashlirimnimu oylap qalattim, ular yene qandaq künlerni körer? Ulardin hayat qalghanliri qanchilik? ... Dégendek nurghun xiyallarni qilattim, hetta amal bolsa ularnimu shu nes basqan jaydin élip chüshüwalsam, döletke qaytalmisaqmu, xatirjem yashisaq dégendek arzularni qilattim. Lékin mende néme amal bar. Men peqet shu qérindashlirimning saq-salamet bolushini, künning sériqini birer kün bolsimu artuqraq körüwélishini ulugh alladin ming-mertibe tileshtin bashqa héchqandaq amalim yoq idi. Ulugh alla égem ömrünglarni uzun, turmushunglarni xatirjem qilghay ilahim.