Chonglarning qolidiki oyunchuq

[Elqut]

Chonglarning qolidiki oyunchuq

201009 Sa'et 11 /09/ 10 nuyabir

Exmetjan osman

Bezi uyghurlar "sherqiy turkistanni amérika azad qilip béridu" déyishidu. Bundaq dégüchilerning arisida téxi meshhur siyasiy pa'aliyetchilermu bar. Belki ularning neziride, xitayning iqtisadiy we herbiy sahelerdiki künsayin tereqqiyati we yéqin kelgüside amérikining ténch okyan rayonidiki menpe'etige nisbeten zor tehditke aylinishi aqiwette amérikining, teywen, tibet we sherqiy turkistan mesililiridek ajizliq nuqtiliridin paydilinip, xitayni parchilap "weyran" qilishigha sewepchi boludu. Méningche, bu mulahize toghra, lékin yekuni xata bolushi mümkin. Toghra, bundaq halette, amérika sherqiy türkistan mesilisidin paydilinishi mümkin, biraq uni bizge "azad qilip bérish"i natayin! Chünki, amérika sherqiy türkistanni azad qilip héchqandaq menpe'etke érishelmeydu. Buning eksiche, bundaq qilish arqiliq özining menpe'etige zerer bérishi emiliyetke tolimu yéqin. Mesilen, amérika teywenning musteqil bolushinimu, xitay dölitining bir parchisigha aylinishinimu xalimaydu, chünki bundaq bolghanda, teywen özining amérikining ilkidiki kozurluq mahiyitini yoqatqan boludu. Özining qolidiki kozurgha aylanghan mesilining hel bolmasliqi kérekligini amérikidek dölet elwette yaxshi bilidu. Waqti kelgende sherqiy turkistanmu hem shundaq!

Sherqiy turkistan ezeldin chonglarning qolidiki bir oyunchuq. Bizning bu teghdirimizni zéminimizning istrategiyilik orni we muhim énirgiye menbelirining biri ikenligi belgiligen (bir xelq süpitide, özimizni özimiz idare qilish iqtidarimizning yoqluqini hésapqa almighanda). Allah bizge ata qilghan ametler axirida esirler boyi zulum chékishimizge sewepchi bolghan. Shunisi éniqki, eger özimizni özimiz idare qilish iqtidarimizni yétildurmisek, hettaki janabi allahmu bizni azad qilip bermeydu. Qurani kerimde, bir xelq özlirini özliri ozgertmigiche allah ularni özgertmeydu, dégen menide gep bar. Bir xelqning özini özi idare qilish iqtidari shu xelqning bir putun siyasiy iradisidin bashlinidu. Epsuski, taki bügünki küngiche sherqiy turkistanliqlar bundaq siyasiy iradidin mustesna. Bir pütün siyasiy iradisi bolmighan bizdek xelqni azat qilip béridighan birer kalwa dölet tarixtin buyan körülmigen, shundaqla menggü mewjut bolmaydu! Özide siyasiy irade hasil qilalmighan xelqni "azad qilish" — bésiqturghili bolmaydighan qalaymiqanchiliqlargha, ichki urushlargha yol échish, shu xelq yashawatqan rayonning, jümlidin dunyaning xewpsizligi we ténchliqigha tehdit keltürüsh démektur. Bizning "azad bolush"imizni amérikidek dölettin burun, xelqara jemiyet, bolupmu bizge qoshna doletler istimeydu.

Sherqiy türkistan xelqi oynalsa boluduki, hergiz oynisa bolmaydu. Uning chonglarning qolidiki oyunchuqluq mahiyiti del mushu yerde: bir pütün siyasiy iradisi yoq, emma istratigiyelik orun we énirgiye menbesige ige bizdek xelqning teghdiri buningdin özgiche bolmisa kérek. Eyni zamanlarda, engiliye, charusiye we tang sulalisidek jahangir doletler zéminimizni (istratégiyilik ornining muhimliqi sewebidin) talashqan idi. Shu chaghlardimu ejdatlirimiz "bizni engiliye azad qilip béridu" déyishken. Kéyin, xelqara énirgiye kirizssi tupeylidin partlighan 2- dunya urushida, gérmaniye armiyisi balkan we okra'iniyedek énirgiye menbesi hesaplinidighan zéminlarda ilgirilewatqanda, yaponiye qoshunliri manjuriyeni ishghal qilip, sherqiy türkistanni qolgha kelturush tamasining herbiy opératsiyilirini pilanlawatqan idi. Eger yaponiye sherqiy türkistanni ishghal qilsa, gitlér armiyisi bilen urush qilip halsirawatqan sowét ittipaqining dümbisi yaponiyidek yene bir jahangirning aldida ochuq qalatti. Buning üchün, ruslar elwette "sherqiy turkistanni azad qilip bérish" pilanini tüzishi tebbi'i. Sherqiy türkistanliqlardin teshkil tapqan nechche on minglighan "milliy armiye" bolsa, ruslarning dümbisini qoghdighan halda samoraylar bilen qan tokup jeng qilsa némishqa bolmaydiken? Qalghan ishlar bolsa bu oyunchuq milletning nowette ruslargha ada qilip béridighan wezipisi tügigende bir gep bolmamdu! Démisimu, minglighan uyghur jénigha zamin bolghan bu qanliq oyun tügigende, mezkür oyunchuq béyjinggha "sétiwétildi".

Éngilizlarningmu, ruslarningmu, xitaylarningmu qolida azad bolmighan bu miskin oyunchuq emdi amérikiliqlarning qolida "azad" bolarmu? Könglige pükken ishlirini tügütüp bolup, kabulgha sétiwetse qandaqmu qilarmiz?! Bu amérikiliqlar shimaliy kuriyening yadro qoralliri mesilisini bir terep qilish üchün shimaliy kuriyege nisbeten salmighi éghir bolghan xitay döliti bilen pütüshüp, meniwiy animiz rabiye qadirni oyunchuq qilip oynashtighu? Xelqara jemiyetke: rabiye qadirni türmidin "azad" qilghan xitayning kishilik hoquq xatirisi yaxshiliniwatidu, démekchimish! Hetta sidiqhaji rozi ependimu özining yangraq awazi bilen (rf a arqiliq) washingtondin xitap qilip, "uyghur téngining atqanliqi"ni jakarlidighu!

Mushu qurlarni yéziwatqinimda, süriyeliklerning bir letipisi yadimgha keldi: bir tughmas erkek xotuni bilen "baliliri"ni egeshturup kocha seylisi qiliwatqan iken. Bu "a'ile" bilen bille erning bir dostimu bar iken. Ular bilen yolda uchrushup qalghan birsi, uzun yillar körushmigen bu tughmas dostining aghzidin balilarning uning baliliri ikenligini anglap, özimu sezmigen halda "sen tughmasqu?!" Dewétiptu. Tughmas erkek yénidiki bille kétiwatqan dostini körsütüp: "bu kishi manga xotunumdin bala tépip béridu", deptu.

Uyghurlardek "tughmas" milletke amérikiliqlar bala tépip bérermu emdi?! Xudaya towa!!!!!!