DUQ ning "Kanada Qurultayi"ge Baha

[DUD Sozchisi]

"Kanada Mejlisi"Ge Baha

    Filimni korushke ketken waqtimgha echin'ghanliqimni bisish uchun bularni yazdim.

    Uyghurlarni 1992-yildin biri 22 yil uxlutup kelgen sabiq duq ning her-bir "qurultayi"din we her-namayishidin teximu better korunushlerni kordum. Isa yusup, Erkin isalarning yalaqchiliri sultan maxmut, exmet igemberdilerning sehnige chiqip mikrupon'gha yotulup qilghan 40 yildin burunqi quruq we qaxshal sozliridin Aldamchiliqliri chiqipla qalghan. Bu kongulsizlik we oluk atmuspira bekmu zirikturerlik.

    Eng bashta sozge chiqqan exmetjan osmanmu "xitayning dolet tirorizimi aldida biz hichnime qilalmaymiz", "xitay hokumitining milli qirghinchiliq qilmasliqini umit qilimen". "Mesilini siyasi yol bilen hel qilidighanliqimizni xitay hokumitige yetkuzmekchimen"dep kilip 22 yildin beriqi xitay birlikchiliridinmu iship xitay bilen „tinchliq, birlik, Ittipaqliq“ni ishqa ashurush uchun yawropadiki chet doletlerni kowrukluk rol oynashqa chaqirdi...

    Uyghurlarning uluq liderliri abduraxman, we azatjanlar yingidin bashlighan azatliq yolidiki qarshiliq heriketlerni yitim qaldurup ejnebilerning yigen aghzigha, chishqan poqigha, "chonglarning Shaxmet taxtisdiki oyun"largha boysunup, sukut qilip uxlashni tewsiye qildi.

    "Janliq paaliyetchi"atalghan ruqiye turdesh xanim uning nime deydighanliqini aldin molcherlep sehnige teklip qilghanda: "exmetjan osman mohim soz qilidu" dep menilik yomur qollandi. Ustuluq bilen qollan'ghan bu "gungga mesxire" yighin ehli bicharilarning diqqitini qozghimidi. Chunki "mohim soz" axirlashqanda qizghin chawak awazi angliduq?!

    Yighin'gha xelqara tus qitish uchun atam kormigen uch ejnebi sehnige chiqti. 80% Waqit ulargha , bash we axirda sehnige chiqqan ikki exmet ependimning sozliri : ler a ularning biri Parlamint ezasi bolup u : "kanada hokumiti uyghurlar mesilisige siyasi, iqtsadi we diplomatiye jehetlerdin chiqip muamile qilidu", uyghurlar musteqilliqini hel qilish uchun dunyadiki Kuchluk doletlerdin-amirika, en'giliye, firansiyelerning yardimigha tayinishi kirek" dep gepni kesti. Uyghurlarni yingi ugen'genlikini eskertken parlamint ezasi uyghurlarning jughrapiye Derslikidiki xoshnilirini, dunyada uyghurlar uchun rosiyedin bashqa eng kuchluk dolet yoq ikenlikinimu tixi ugenmigenlikini melum qilip qoydi.

    Yighin ehli ozlirining hal-oqetliridin obdanla memnun ikenlikliri bilinip turuptu.

    "Salam eleykum we rexmutulla" bilen sehnige chiqqan, yiqinda qanlar ichidiki iraqqa birip kelgen yene bir ejnebi her minutta alte qetim hezil chaqchaq bilen yighin ehlini mazaq qiliwatsa Tuymighan wekiller qaqaxlap kulushetti. Uyghurlargha huner uget dep teklip qilin'ghan bu adem iraqta kurtlerning qolida nime barliqini dimey turiwaldi. Toxtimay uyghurlargha chaqchaq qilip Sorunni qizitatti. Buni kanadada ichilghan "uyghurlargha xiris"mejlisi emes belki hisam akining letipilirige qah-qahlap kulushken"ghulja ayding"diki olturush diggn tuzuktek qilidu.Wetendin chiqqan qirindashlirimizdin biri buninggha qandaq inkas qayturar?-Digenni yiziwitip xiyalim 23 yildin biri kormigen wetinimge kitip- chigrasida toxtap qaldi.

    * Shu tapta oylunup qaldimki qazaqistan, uzbekistan, rosiye, qirghizistan qatarliq wetinimizge xoshna qerindash doletlerni yawropagha chiqiwalghan biz nankorlar uyghurlargha butunley unutturmaqchi Boliwatimiz. Yiqinda ukrayina mesilisde soz sahibi bolup yawropagha barghan nezerbayew bilen yawropaning suriyege qarshi ishghal urushini toxtutup qoyghan putinni eslep kanadadiki bu ademlerge Neme deyishmni bilelmey qaldim. Uch ejnebi uyghurlargha "amirika, en'giliye, firansiye"din ibaret dunyadiki "kuchluk" uch dolet bar dep ders biriwatatti.

    * Kop oylaydighan bolup qaldim:

    Uyghurlarni bu mejlis bilen uxlutush uchun filimning beshidila berilgen pasha ghingildighandek muzikning tesiri oqurmenlerge melum. Muzika yaman nerse - pisxologiyelik tesiri her-xil, Bezisi uxlutudu, bezisi marshqa dessitidu-insanni. Burunmu Erk.Tv Bashlinishi bilenla xitay changchile muzikisi chiqqanda men xitay TV qanali song wu kungning kinosini biriwatidu-dep Programmini yotkiwitettim. Kiyin abduraxminajim ozturkning qanali ikenlikini bilip qattiq tegdim-derhal yughushturiwetken idi. Yene kim tallap bergendu-abduraxman Ozturk ependimge-bularni?.

    * Yene oylunup qaldim:

    Exmet igemberdi qurban weli, memimtimin hezret, ablikim baqi, sidiq haji.Rozi, enwerjan, perhat yorungqash we ekin isalar oz-ara su kirmes sepdashlar. Ne Uyghur shiriyetidin, ne Lirikidin xeweri bolsun Enwerjan afghanning. u bir ay burun tosaddin exmetjan osmanni "ataqliq uyghur shairi", "gungga edibiyatchi"dep ilan qilip balagha qalghan Idi. Shuning bilen yoqaldi. Bu yighindin bir hepte burun abduraxmanjan ozturkmu kanada yighini heqqide "muawin meslihet" ilan qilghan idi. Bu baghlinishlardin „sherqiy turkistan medeniyet Merkizi“ning DUQning achimaq teshkilati ikenlikide shek qalmidi. Yingiliq isitigen uyghurlar yene mazaq qilindi.

    * Nime uchun oylisam tugimeydu bular:

    "Bomba atma, qarshiliq herket bilen shughullanma, tinchliq bilen, siyasi yol bilen mesilini hel qil, bolmisa qattiq basturushqa uchraysen" digen tehdit mezkur yighinning meqsti idi. Uni ikki exmet ochuq sozlidi. Bu chaqiriq filimning bishidila heriketlik bomba bilen gewdilen'gen. U qara bomba qeyerge barsa, shu yerde uyghurlar olturulgen, qattiq basturulghan Korunushler tallan'ghan idi.

    * Yene bir nerse oyludum:

    1994-Yili 16- oktebirde amirikida ichilghan "tibet, sherqi turkistan, ichki mungghuliye insan heqliri yighini"gha erkin isa teripidin chaqirip kilin'gen jawziyangning Sabiq bash meslihetchisi xitay yenjachi "uyghur wekilliri" bolup yighin'gha barghan erkin isa, enwerjan afghan, omer qanatlargha "xitay birliki(jung xa lenbangi)"ni tapshurdi.

    Yighindin kiyinla erkin eysa bir turkiyelik muxbirgha xitayning uyghurlargha wede qiliwatqan "xitay birliki(jung xa lenbangi)" ni qobol qilidighanliqini bildurup: "men uyghurlargha wakaliten "Chin fidratsiyoni - xitay birliki(jung xa lenbangi)ni qobul qilimen" dep turkiye gizitide bayanat ilan qildi. Istanbulda erkin isaning kontirollighidiki perhat yorungqash teripidin Chiqidighan bir uyghurche gizit xitay yen ja chining bu aldamchiliqigha boton bir bette yer berdi:

    "...1-Din jezmen oz-ara hormet qilishimizkirek.
    2-Din, sozloshosh arqiliq choshonosh hasil qilishimiz kirek.
    3-Din, oz-ara bir-birimizning halimizgha yitishimiz lazim.
    4-Din, ziddiyet yoz bergende siyasi yollar arqiliq kingiship hel qilishimiz kirek...
    Miningche bu meslini hel qilshning yoli jungxa lenbang(xitay birliki)din ibaret..." .

    * Oylisam tugimeywatidu, ya-bu ishlar?

    Ikkinji yili sistimiliq, aldin-ala we mukemmel teyyarlan'ghan ghulja qirghinchiliqining harpisida "dimokratiyechi" niqawidiki bir xitayni erkin eysa amrikidin miyonxin'gha chaqirip keldi. Emma xitayni ayriportqa chiqip qarshi ilishqa mejburlan'ghan uyghurlarning arisida ozi yoq idi. Omride birer qitim ayriportqa chiqip bir xitayni qarshi ilip baqmighan, aldin - ala hich ishtin Xewiri yoq, erkin eysaning xitayche oyunlirini bilmeydighan uyghurlar bu qitimmu aldan'ghan idi. Etisi xitayning ghuljidiki qirindashlirimizning olumige aldin chiqirilghan hokumni mundaq Ilan Qildi:

    "Silerge ikki yol bar. Biri, tinj-ittipaq bolup, kiliship syasi yol bilen hel qilish. Yene biri qarshiliq herketliri bilen shughullunup qattiq basturushqa uchrash. Miningche bu meslini hel qilshning yoli jungxa lenbang(xitay birliki)din ibaret...".

    Derweqe, uzun otmey, uyghurlar ghuljida heqiqiten qattiq basturuldi. Olgenlerning uruq-tuqqanlirigha iwetip birish uchun pul yighildi. Miyonxinda erkinning qol astida, perhat yorungqash teripidin chiqidighan "birlik" jornili xitayning uyghurlargha qilghan tehditliri we "xitay birliki" aldamchilighini eyiplesh U yaqta tursun, xitayni mihman sopitide etiwarlidi. Xitayning sozlirini xushalliq bilen "...Tiximu qiziqarlighi shuki XXX ependim bashtin-axir sherqi turkistan Kelimisini qollandi" dep Goher tipiwalghandek Medhiyelidi. Bu jornal Teywende chiqidighan "Birlik" jornili bilen "Acha-Singil" bolup her'ikkisi eyni waxtta xitay
    Birlikini teshebbus qilghan. Teywen bilen siyasi munasiwet bu yerdin payqilidu.
    ________

    Uyghur qirindashlar, Yuqurqilar 23 yildin biri men chetellerde biwaste korgen, bilgen, shahit bolghan- rastinla bolup -otken rezil satqunluqlar! "Kanada Mejlisi" bilen bularning arisida nime perq bar?!.

    Hey, yighin'gha qatnashqan wekiller, uyghur qirindashliringlargha ichinglar hich aghrimamdu? Yene oylap qaldim.

    (Dawami bar)

    Hörmet bilen DUD Sozchisi

    [e-mail]