MIllet we MIlletchilik

[S.Haji. MetMusa]

                             MIllet we MIlletchilik

Soz bishi: Londondiki Xemit Isimlik bir qirindishimizning shexsi hayati taza sokulup Biraw(ismini atashni xalimidim we bu qirindishimizning xemit bilen epleshkenlikidin xewer tipip xursent boldum) teripidin UAA gha yollan'ghan uzun bir gheywet tekrar ilan qilindi. uningda mundaq bir alahide jumle bar Idi. Uningda: "Xemit milletchilik qilidu. U erkin eysa bilen qanchilap sozleshkenmen. Uningdin uyghur musteqilliqi uchun hichqandaq puraq chiqmaydu, bir xitay xotunni imip chong bolghan ademdin nimechiqidu- dep pishqedem aqsaqallarni haqaretligen"-Digenler yizilghan idi.

Bu uyghur milletchilikige ait birer qollanma bolmighanliqining, yerlik milletchi bolup qilishtin qorqup ketken Uyghurlardiki pisxologiyelik alamet. Bu uyghurlarning halakitige sewep bolghan eng mohim amil ikenlikide  Shek yoq. " Xemit milletchilik qilidu"-digen soz-ibarilerni UAA we " wetinim.Org " torbitidimu pat-pat  Uchrattim. Ular ilip tashlanmidi. Epsuski maqale yollushum cheklen'gen, mini "Qoghlandi qilghan" bu torbetlerdiki "palani milletchilik qilidu" digenlermini "millet we milletchilik" timisida qayta izdinishke, yizishqa mejbur qildi. Bu torbettin qoghlandi qilin'ghiche bu timida izdinip yazmaqchimen.Qisimgha bolup yollimaqchi bu timining bishini Oghuzxanning: " men Uyghurning Xaqanimen", Aqayewning:"qirghizlar ming yillardin biri Uyghurlar bilen bir tuqqan bolup yashap keldi, bindin kiyin yene ming yillarche shundaq yashaymiz" we Ata Turkning: "Milli kimlikini tapalmighan Millet bashqa Milletlerning shikari(oljisi)gha aylinip kitidu" digen sozi bilen bashlidim.

                                     I MIllet

MIllet- melum bir MIllettur. Mesilen: Ros, German, Uyghur... Qatarliqlar. MIllet bizge Erepche "Milliyyet" tin kelgen.
MIlletler ara – Xelqara - Intérnatsional- Beynelmilel.  

Bugunki "MIllet" digen soz islamdin ilgiri tilimizda "xeliq" idi. Xeliq-sozi tilimizda yene xelq, xeq, qaliq, qalq, xaliq depmu atilidu. Xeliq "qaliq" tin kelgen. Qedimde eng addisi uch tal yaghachni chitip yasalghan kepe oy, taxta oy we kemir oyler "qaliq" dep atalghan. Belgilik yer-tupraqlarni oy tutup qalghan, mueyyen ziminni Yurt-weten tutqan, "qaliq"larda yashaydighan, tili, dili, qini, adetliri bir bolghan uyghurlar uyghur qaliq (xeliq)liridur. Bugunkisi boyiche uyghur millitidur. Xeliq, xelq, qaliq, xaliq, xalq, MIllet -digenler tengdash menagha ige isimlardur.

Bu yerde xeliqdiki "li"din ayrilip "xeq" bolop qalghan bir sozmu bar. U qarshi jins, yat, ayrilghan, selbi shexsi, qarshi terep, dushmen MIllet menaliridimu kilidu. Mesilen: satqun xeq, xotunxeq, erxeq, yat xeq, xeqning yiri, yawuz xeq, xitay xeqning hilisi kop. Xeqni bozek qilma... Qatarliqlar.Sowitler ittipaqidin nezerbayiwning qazaqistanigha oxshash onlighan dolet qayta tughuldi, yuzligen MIllet qayta eslige keldi. Tarixni astin-ustun qiliwetken bu tarqilish- "her MIllet oz wetinini tapsun!" - shuarini dunyagha ilan qildi. U eslide allaning qurani kerimide bar shuar idi. Allaning herbir MIlletni oxshimaydighan til bilen sozlishidighan qilip Yaratqanliqining ozi allaning: hey bendem sen aldi bilen MIlletchi bol diginidur. Wetini yoq MIllet bolmighan, uyghurlarning wetini wehshi haywandin perqsiz xitaylar teripidin Bisiwilindi. Uni qayturup ilish uchun uyghur kimlikimizni tonushimiz, kucheytishimiz shert. - Axiri bar

DUD Teshkilati Reisi
Sidiqhaji MetMusa (Dioplum Arxitiktur)
[e-mail]
Frankfurt M