Oylighanlirimni yazghim keldi ( 83 )

[IHTIYARI MUHBIR]

Hitaylarni insan katagoriyesige qoyghan Uyghur emes.
 

Mening bu maqaleni bu meydangha chaplap qoyushimdiki meqset, men buningdin del 33 Yil burun yani 1979- Yili we uningdin burun yurtimizda Uyghur millitining Rohi haletini kuzutup del mana bu Diagnozni qoyup bolghan idim,men shu chaghlarda her on Uyghurning yette-sekkizde mana mushundaq kesel rohi haletlerni kuzetken idim, egerde chet-ellerge chiqip ketmigen bolsam menmu shundaq rohi kesel bolup qalattim,endi bu hildiki kesel rohi halet Hitaylargha keptu.

 
Men tughulup chong bolghan Nahiye Bazirida eng kop bolsa 100 Aile Uyghur bar idi, tehminen besh-alte yuz kishi,qalghanliri Hitaylar we Qazaqlar idi,oylap baqsam shu yuz Aile Uyghurdin aile ichide Hokumetke ishlep maash alidighanlar belki yetmish seksen Aileche idi, qalghanlar hich bir ish qilmaytti. peqetla Bazar nupusini saqlap qelish uchunla bazar ichide olturidighan Uyghur Aileler idi, Qizil Zalim Hitay hakimiyeti Bazar nupusi her kishige aldi 20 kilo arqisigha nechche kilodin ashliqni normiliq beretti, beretti amma Pulgha, bikargha emes, undaqta bu hich bir ish qilmaydighan Aileler shu normiliq ashliqni elish uchun shu nechche on koychen Pulni nerdin tapatti,? hich yerdin .undaqta bular qandaq yashaytti, qoyunglar kiyip,yep-ichip,otun qalap oy selip olturupn yashashni peqetla eng muqeddes ihtiyaji bolghan hayatta qelish uchun elishqa mejbur normini qaysi pulgha alatti,? men haizir shularni oylisam eqlimni yoqutup sarangla bolup qalimen,

 halbuki Bazarda olturaqliq Hitaylardin bu Uyghurlardek ishsiz hitaylar yoq idi, chunki u waqitlaeda hetta Hitaylarmu yurtimizgha kochmen bolup kelse onagy nupus alalmaytti.hazir wetndin yengi chiqqan yashlirimiz bu ehwallarni bilmeydu, shular bu maqalemnni oqusun uchun yazdim.elbette Dr; Erkin Siddiq ependi oqusun uchun emes.
 

Buningdin uch-tort yil ewwel idi, men Anam rehmetliktin shundaq bir weelikni sorighan idim, chunki men dayim aman rehmetlik bilen shu wetendiki hayatimizni korgen kunlirimizni sorayttim.

 u weqelik shundaq idi, bir Uyghur kishi Dadamdin on besh yuan qeriz sorap kirgen idi, bu tehminen 1971- Yilliri etrapi idi. Anamdin sorisam ,:" berduq keyin qayturup berdi amma bek teste bir ailede bir kishi maashliq qandaq qilidu,?" digen idi.

U kishi u on besh koychen pulni meningche peqetla shu ayliq normiliq ashliqni ashliq dukinidin setip ekilish uchun qeriz sorighan bolsa kerek, u kishi kop bolsa yetmish koy etrapida maash alidu, bir aile alte yette jan peqetla bir aylik ashliq puli hem belki ottuz koy tutidu, qandaq yashaydu,?

Chunki u chaghlarda Hitaylar ashliqni bek qimmet qiliwetken idi, bir Amerika dolliri 1.57 Yuan idi, Ayda ellik Amerika Dolliri maash hemme kishi arzu qilip alalmaydighan kop ustun ayliq hesaplinatti.Normal ayliqlar 35-40 Amerika dolliri etrapida idi.bir Ailede ikki kishi maashliq ehwallar her ailede korulmeytti, asasen yaki bir ailede bir Ayliqchi idi, yaki hich ayliqchi yoq idi,

 Hokumet Ashliq dukanlirida normiliq ashliqning bahasi shundaq idi, Guruchning kilosi, 0.44 yuan idi, Bughday unning kilosi 0.39 Yuan idi. Qonaq unning kilosi esimde qelishiche 0.27 Yuan idi. halbuki 1999-08- Ayda Qeshqerge barsam Qeyni Akamning hoylisida Taghar-tagharda bughday besighliq turudu, sorisam,:" Bughdayning kilosi 1.10 Yuan Guruchning kilosi 2 Yuan iken, Dolar shu kunlerde 8.25 Yuan idi, endi ozunglar hesap qilip beqinglar.

 Bazar ashhanilirida tamaq yeyish uchun pul otmeytti, yenida ashliq beliti bolishi shert idi, yuz gramliq bir Momini bazar asghanisidin elish uchun bir Mo pul ( 0.10 Yuan ) we yene yuz gramliq ashliq belitini bille berishimzi shert idi.
 

1999- Yili 08- Ayning 31- Kuni Saet on etraplirida men Shamalbaghdiki Qeyni anamning oyidin Chinibagh arqiliq yayaq Heytgah Mesjidige qarap mangdim.del hazir oriwetken shu chaghda bar bolghan belki ozumche hiyal qilsam meshhur Islam Alimi Musa Jarullah hem kirip olturup Chay ichken Heytgah Jamesining arqa sol burjigi yani Osteng boyidiki ikki qewetlik rawaqliq u meshhur chayhanining aldidiki supida tort besh Uyghur Dehqan aldigha Tiwilghida toqulghan qursighi yoghan ikki uchi kichik siwette kichik-kichik Aq unda yaqqan Toqachlarni tizip setip olturuptu.sorisam bir danesini 0.20 Yuan didi, yani ikki mochenge bir dane Aq unda yaqqan toqach satidiken.men tughqanlirim bilen Heytgah Jamesini aylinip tehminen uch-tort saettin keyin oyge qaytarshimda shu yerdin otsem heliqi Dehqanlar shu sewtlerni tiziship ettigendiki peti olturushuptu, qarighanda huddi u toqachlardin bir danemu setilmighandek.

 Hazir hesaplisam,bir Amerika dollirigha 41 dane Toqach beridiken, bu Toqachlarning unning bahasi, yeqishning bahasi we oyliridin ekirip setishqa ketken waqitning bahasini qoshqanda bir dane toqach ikki mochen, dimekki buningdin qarighanda bu dehqanlar bu toqachni setip payda qilghili emes, peqetla yoqliqtin mushu toqachni bolsimu setip qarshilighida oylirige lazimliq, Achchiqsu, tuz digendek turmush boyumlirini setiwelish bolsa kerek.

 Halbuki Mao hitayning waqitlirida, Hitay hokumeti hokumet ashhaniliria bir dane yuz gramliq Momigha peqetla pushurup beresh heqqi uchun 0.06 yuan alatti.uni bilen qoshulup bir dane yuz gramliq Moma 0.10 yuan idi, yani bir Amerika Dollirigha on alte dane moma keletti. halbuki u dehqanlar bir Amerika Dolirigha 41 Dane toqach satidiken. endi qalghinini ozunglar hesaplanglar.yani bu zulummu yaki zulumdinmu bashqa bir hil nersimu.

 

U yillardiki Qizil Kommunist zalim hitay hakimiyetining insaniyetke,oz helqige bolupmu Dunyaning eng Bay yurtlirining heqiqi igisi bolghan Uyghur millitige qilghan insanliqtin yoqsun, hehta haywanghimu rawa korulmeydighan zulumlirini pash qilishni dawamlashturimiz, meqsidimiz chet-ellerde yashawatqan yeshi 40 tin towen Uyghur yashlirini shu yillardiki milletning turmushidin melumatliq qilishtin ibarettur.

 1979- Yili 07- Ayning 19- Kuni ettigende Zawutning kechilik isminisidin ishtin chushtum.ertesi chushtin keyin saet 06:00 da ishqa chiqimen.yenimghha shu kuni alghan Aylighim tehminen yetmish nechche yuan pulumni aldim,meqsidim shu kuni on yuan pulum ketsimu ketsun,bir tehse Qoy goshi tepip qorutup yiyish idi. chunki Aylap-aylap Gosh kormigrnligimizdin Ashqazanlirimizmu bizlerdin aghrinatti.chunki u yillarda gosh wetenimizde ismi bar, jismi yoq nerse idi, kimler gosh yeyttiki oylisam tapalmaymen.

 Maytaghning Zawutidiki Chang Jian Ya dep atalghan sehida Abdurrehim atliq bir temburchi ustam bar idi, del shu yoqluq kunlerde bir Haraq olturishida haraqning zakaskisi uchun birsining Yaghach Botkisidiki esighliq Qoy Goshini oghurlap qoyup tort yil kesilip ketken idi, andin turmidin kunde digidek etigini Maytaghning pes terepidiki May quyush tereptiki Xia shui dao ( Menisi ,yunda erighi )da bashqa mehkumlar bilen bille erip qzatti.

 Del yene shu kunler idi, esli Qaramaydin yotkilip Maytagh Nefit tehnikomgha qara ishchi bolup kelgen orta yashlarda bir Uyghur ishchi bir haraq sorunida meslikte,:" Tort kishilik guruh yahshi idi," dep qoyghanlighi uchun ,:" Sen eksilinqilapchi ikensen " dep sekkiz yilliq kesiwetken idi, keyin hatuni talighini eliwelip Qaramaygha qaytip ketken we bir aile weyran bolghan iidi, anglishimizche shu sorunda bille haraq ichishken bir Mongghul hokumetke cheqip qoyghan iken. halbuki bu qara ishchi adash ne tort kishilik guruhni ne yengi hitay hokumetini biletti, peqetla meslikte digen sozler idi. u qara ishchining oyi chong yolning boyida kichikkine botkisi bar, ichkiri-tashqiri ikki eghiz oy idi,eri turmige kirip hatuni Qaramaygha ketkendin ekyin men keche-kunduz Allahtin ene ashularning oyini manga berishini arzu qilip dua qilattim, chunki ene ashundaq kichikkine bolsimu botkisi bar kichikkine ikki eghiz oyni tepish tes idi emes mumkin emes idi.

 Yengi oylenmekchi bolghan Qiz-Yigitler, tizimlitip qoyghan oylirining nowetlirini kutup Aylap-ayklap hetta Yillap-yillap oylinelmey qalatti we nihayetide u yer bu yerlerde kongul hoshi qiliship Qursighini yoghunitiweliship ahiri rezil-reswachiliq ichide bir charesini qilip oylunishetti.

 Yezilarda belki bir nechche kishi bir nechche kunini ayrip bir chetlerge kesektin oy selip berip olturushatti, amma bu Maytagh undaq yer hem yoq. bu mumkin emes,


1974- yili 05- aylar waqti idi, yurtumdin ikki aghinam biri Ablet biri Zeynidin meni korgili we Maytaghda oynighili mening yenimgha kelishti. bu ikkisi yurtumda,:" Sazchilar" dep atalghanlardin idi,halbuki mening Saz-paz, nahsha-pahsha bilen hich hosham yoq idi.chunki sazlar hazirqidk ser hil we her hil emes idi we nahshilarmu shu sazende atalghan haraqkeshlerning boghuq we set awazidin ibaret idi, hazirqidek saz we naz ahanggha ige guzel Uyghur qiz-chokanliri we bu mungluq ahanglar yoq idi.sazendiler yaghach duttarni taraqshitip aghzini kalchaytip bir nersilerni eytishatti. zaten mening derdim qursaqta bolghachqa ,ach qursaqqa saz emes, qizmu tetimaytti.

 Bu ikki aghinamdin Ablet isimligi Maytaghdin bir ashna tutiwalghan iken, ertesi Yekshenbe kuni ettigenlik Nanushtimizni Mektepning ashhanisidin quruq Nan bilen qilghandin keyin pishinge yeqin u Abletning ashnisining oyige barduq.bu ikki aghinam bilen oz yurtlirimizdiki waqitlirimizda asasen kunde digidek bille otettuq.qachanlarda Maytaghqa kelip bu ashnisini tepiwalghanlighigha heyranu-hangtang qalghan idim. ish qilip sazchi atalsa yaghach duttarni taraqshitishni bilse anche-munche olturushlardin qalmaydiken,:" Otturida bar" lardin bolup qalidighan gep iken,bizlerde undaq ,;" Huner " bolmighandin keyin dayim ularning olturushigha hewes qilip otidikenmiz.halbuki u chaghlarda shundaq olturushlarda eytilidighan nahshilarni hazir eytsa insanning ichi elishidu, mesilen;

 Olturup Baghinggha kirsem,
Mende pingyu lenggeren,( Hitayche soz, menisi; Men we dostum ikkimiz,)
 xxxxxx xxxxxx xxxxxxx
 Olturushliri renawdeheng.( Hitayche soz menisi; Qizziq ,Ajayip )

 Ahirini untulup qaptimen,tehi yene mundaqmu eytishatti,;

 Wodipingyu abulizi,
 Zoten chishligi tangbozi,

 Menisi,; " Mening dostum Abliz, tonogun sheker Mantisi yidi, " halbuki sheker hem yurtimizda ismi bar, jismi yoq nersilerdin idi.bundaq sheker mantisi yeyish yaki Seypidin Ezizige has tamaq idi, yaki mana mushundaq nahshilarda eytilidighan riwayetlerdin idi. hetta Dr; Erkin Siddiq ependining Aqsu Saqchi idareside ishleydighan Saqchi dadisimu Yildin-yilgha Ailesidikilerge mana mushu nahshida eytilghandek Sheker mantisi yigizelmeytti.
 
Endi gepni u aghinimizning ashnisining oyige yotkeylik.biz uchimiz aghinimiz abletning ashnisining Maytagh 4-Rayondiki oyige shu barghanche namazshamghiche uchimiz shu hanimning oyide quruq chay bilen ham seyni aldimizgha qoyup qoyup quruq yaghach Duttarni taraqshitip chelip u ikkisi aghzigha kelgennni towlap sozde,;" Kongul Hoshi " qiliship olturuduq.

 



Biz shu olturghanche taki namazsham waqtighiche olturduq ,peqetla tamaq-pamaq digen nerse kelmidi ahiri namazsham waqtida qandaq kelgen bolsa keldi suyuq bir chinidin Suyuqash keldi yiduq emes ichtuq we qayttuq.asasen u chaghladiki yoqluq ichide wetende Uyghurlarning kundilik turmushi mana mushundaq otetti, yoqki qandaq qilsun,? egerde bar bolsa idi u hanim oz muhebbetige,soygunige bashqa yurttin u qizni dep kelgen mehminigha we bille elip kelgen dostlirigha mana mushundaq dasturhan selish uyat emesmu,?

Bilishimche Qeshqer we Urumchidek chongiraq sheherlerde izdise nahayiti teslikte we qorqu endishe ichide Qara bazarlarda hokumet bahasidin jiq qimmetke Gosh-posh, Yagh-magh,Un-pun,Guruch-muruchler tepilidiken,halbuki Maytaghda bundaq nersiler tepilmighanning ustige undaq qara bazar ishlarni qilishni oylashqimu kishi jasaret qilalmytti.egerde Maytaghdimu qara bazar tepilsidi bu hanimmu elbett ozige yarishar bir nesiler qilatti, chunki bilishimche bu hanim bir dukadna pirkazchik idi.

 1979- Yili 08- Ayning 14-Kuni idi, men Maytagh bilen hoshlushup Heremge mengish aldida idim, Maytagh ikkinji rayongha mangidighan yolda yoghan bir quruq osteng bar idi, bu ostengning ikki yenida birdin Uyghur bazar ashhaniliri bar idi, ishchilar ashhanisi emes, del shu ostengning ustidiki koprukte bir nechche Hitaylar yighilishiwaptu, ketiwatqan yolum shu terep bolghachqa qizziqip yenidin otkech qarap baqtim. qarisam bir Qazaq qol harwisida Tongguz goshi setiwetiptu, perizimche shehsi tapawet qilip bolsa kerek.men bu weqelikni bir maqalemde yezip otup ketken idim.

 Shu chaghda men bu ehwalni korup ikki nersige kop heyran bolghan idim. birinjisi,; bir Qazaqning Tongguz goshi setiwatqanlighigha. ikkinjisi,; Tongguz Goshi bolsimu setip bir kishining hususi tijaret qiliwatqanlighigha.chunkji u chaghlarda bundaq hususi tijaret qilish jinayet bolmisimu hokumetning siyasetlirige qarshi turghanliq hesaplinatti.

Eslide 1979- Yili erte yazdiki Hityayche chqidighan ," Can Kao Xiao Xi " ( Menisi,; Paydilinish hewerliri ) atliq peqetla Dr; Erkin Siddiq ependidek Qizil kommunist Partiye ezalirigha pulsiz tarqitidighan hokumetning resmi gezitliride, hiytay hokumetining Zhe Jiang wilayetide bir yezida terilghu yerlerni Dehqanlargha bolup bertgenligini meqset, hususi igilikni yolgha qoyup netijisini tejrube qilip korup beqish ikenligini yazghan idi.amma tehi bu siyaset hitay ichide endi bashlanghanda Maytaghda bir Qazaqning ijra qilip sinap beqiwatqanlighi meni jiq-jiq heyranu-hangtang qaldurghan idi.

 Endi oqughuchilarni jiq saqlitip teqezza qilghan esli mewzugha yani maqalemizning beshidiki tarihqa oteylik.men beshida shundaq yazghan idim,:" 1979- Yili 07- Ayning 19- Kuni ettigende Zawutning kechilik isminisidin ishtin chushtum.ertesi chushtin keyin saet 06:00 da ishqa chiqimen.yenimgha shu kuni alghan Aylighim tehminen yetmish nechche yuan pulumni aldim,meqsidim shu kuni on yuan pulum ketsimu ketsun,bir tehse Qoy goshi tepip qorutup yiyish idi. chunki Aylap-aylap Gosh kormigrnligimizdin Ashqazanlirimizmu bizlerdin aghrinatti.chunki u yillarda gosh wetenimizde ismi bar, jismi yoq nerse idi, kimler gosh yeyttiki oylisam tapalmaymen."

Endi bu weqelikni bashlashtin burun, bundaq tarihta qalghan ushshaq ishlarni bu meydangha yezishtiki sebeblirimizni erinmey bir az yazsaq yahshi bolarmikin deymiz,qandaq deysiler,? chunki meqsidimiz yezip sizip yeziqchiliq meshiqi elip berish emes, yashlirimizni Dr; Erkin Siddiq bashlighan yolning del teturisige bashlashtin ibarettur. elbette,:" Gepning tesiri bolidu, Urushning esiri bolidu." dep,choqum bu yazghanlirimizdin chet-ellerdiki Uyghur yashliri ijabi menpe,et koridu. bu ras.
 





Biz bundaq hayatimizning wetendiki qismida otken kunduluk turmushlirimizdiki kichik ishlardin esimizde qalghanlirini yezishimizdiki meqset.bu Hitay atliq haywanlarning millitimizge qiliwatqan zulumlirining Qizil hitay kelgendin keyinla eng eghir shekilde bashlanghnalighini hetta iqtisadi jehette insan ewladigha yarashmaydighan eghir acharchiliq ehwallarda yashashni millitimizge rawa korgenligini hazirqi yahshlargha bildirish w shu sebebtin Qizil hitay hakimiyetining Uyghur millitige qaratqan 63 Yilliq menge yuyush milli siyasetining tesiride eqli bulghunup ketken amma chet-ellerge chiqqandin keyin ikki otturida tengirqap qalghan yashlirimizni oyghutush hitayning heqiqi sheklini bildirish we Hitaylarning Dr; Erkin Siddiq ependi digendek emesligini Dr; Erkin Siddiq ependining peqetla Qizil Hitayning wetinimiz Sherqi Turkistanda elip barghan Atom sinighidin bashqa ikkinji hil shekildiki sinaq tejrubesi ikenligini bildirishtin ibarettur.endi biz towende maqalemizning dawamini bashlaymiz,

 

1979- Yili 07- Ayning 19- Kuni ettigende Zawutning kechilik isminisidin ishtin chushtum.ertesi chushtin keyin saet 06:00 da ishqa chiqimen.yenimgha shu kuni alghan Aylighim tehminen yetmish nechche yuan pulumni aldim,meqsidim shu kuni on yuan pulum ketsimu ketsun,bir tehse Qoy goshi tepip qorutup yiyish idi. chunki Aylap-aylap Gosh kormigrnligimizdin Ashqazanlirimizmu bizlerdin aghrinatti.chunki u yillarda gosh wetenimizde ismi bar, jismi yoq nerse idi, kimler gosh yeyttiki oylisam tapalmaymen.

 Shu kuni ettigen ishtin chushup Maytagh Nefit ayrish zawutidin chiqqandin keyin Zawutning aldi derwazisining sol qol terepidiki Ishchilar ashhanisigha bardim, qarisam tonogun aqsham qorughan we yoghan Dasta bir keche turup usti terepi qurup qetip qalghan yangyu sey we Qonaq uni bilen Aq unni arilashtutrup pishirghan yenila usti qetip qaridaq qalghan jingmoma turuptu.yigim kelmidi,chunki men niyet qilghan idim, bugun men bir waq tamighimgha on koy hejleshke razi idim. u chaghdiki on koy hazirqi yuz koy bilen teng bols kerek. chunki mening maashim 66 koy idi,hazir Maytaghda mening ishimni qilidighanlar 4-5 ming koy ayliq alarmish.

 Andin men Maytagh bazar ashhanisigha bardim, nime digen bilen bazar ashhaniside, puli barlar kelidu, elbette az payda alidighan ishchilar ashhanisidin perqi bar, hatalishiptimen, ikkila bazar ashhanisida eyni ishchilar ashhanisidikidekla tamaq iken, qandaq qilghuluq,? Dr; Erkin Siddiq ependi del shu kunlerde Urumchide oquwatqan waqitliri idi, ishinimenki kundilik turmushi meningkidin jiq towen we mektep ashhaniliridiki tamaqlar maytagh ishchilar ashhanisidikidin hich periq qilmaytti. chunki men ayda 66 yuan ayliq alattim, we qoshumche ten-salametlik puli kechilik ismina puli bolup seksen yuange barattiu, halbuki Dr; Erkin Siddiq ependining aylighi hem yoq, qoshumche puli hem yoq waqitliri idi.

 Andin men pikirimni ozgerttim. qandaq qilip bolsimu bugun bir az gosh yiyishim kerek didim.chunki tamamen goshsiz yashisaq yeqinda oylinip qalsaq qandaq qilghuluq,? biz tehi yash Attin chushsekmu igerdin chushmeydighan waqitlirimiz, ejdadlirimiz ,:" Yep tur, bek tur " deptiken, yimisek qandaq qilip bek turghuluq,?bundaq ketiliwersek oylengenning birinji kunila,:" Hu Belining toweynige Suyuqash barmighan hezilek." dimemdu,? heq nerdin bilsun, yigenlirimizning belimizning toweynige berishi u yaqta tursun, Ashqazinimizning yerimighimu kelmigenligini.we ahiri Maytaghdin Mashinighab olturup Shihogha berip Shihodiki Ghulja terepke mangidighan uzun yolluq Aptobuslar ashhanisida belki bir az Goshluk tamaq tepilsa yep kiley didim.

 

U kunlerde Maytaghdin Shihogha her kuni bir dane kona Aptobus qatnaytti, ettigen saet 10;00 da Maytaghdin Shihogha kirip ,chushtin keyin saet 16;00 de Shihodin Maytaghqa qaytatti.men u Aptobusqa chiqip Shihogha kirdim, Shihoda u kunlerde Maytaghda yoq Marojna deydighan tuhum bilen yasighan Iskirim bar idi,uningdin nechche dane yidim, u chaghdiki sharaitta bundaq iskirim yiyish chong ish idi, chunki Maytaghda quruq sugha sheker jewheri ( Tang jing )ni selip tonglitip yasighan Hitayche Bing Gun,( Menisi; Muz Kaltek ) bar idi, danesi 0.05 Yuan idi.u Bing Gunning uchigha azghine Kokmach sep qoyatti.

 U kunlerde Shihoda Chilge pishshighi kunliri iken, Chilge tehi yengi chiqqan waqitlar iken, kilosi ikki Yuan iken, bir dane chilge aldim uni bir eski tamning tigide kesip yidim,ish qilip Maytaghdin Shihogha kelmigen bolsam bundaq nersilerni yiyishim mumkin emes idi.amma u kuni Shihodiki Ashhanida nime yidim hich esimde yoq. ish qilip arzu qilghan Goshluk bir tamaq yimidim bu eniq.

 Ahiri kun issiq uyqu basti ,chunki kichiche hich uhlimay ishligen ettigende ishtin chushupla Shihogha keldim Aptobus chushtin keyin kelidu, aran tesste waqit toshti we Aptobus keldi biz Maytaghqa qayttuq.Aptobusta nime uchunki kop ichim siqildi, qattiq biaram boldum.jiq-jiq oylandim, yash bir yerge berighliq, pul yoq. ayliq yetmeydu.bir oylinish uchun az digende besh ming yuan pul kerek, mende aran yetmish-seksen yuanla pul bar, pul tapsang oy yoq. oymu tapting, Oylinishke Pulmu tapting deylik Qiz yoq. u chaghlarda Qizlar hazirqidek Er qoghlashmaytti. kop hakawur Er yaratmaydighan bolupmu Maytaghliq ishchi we hizmetchi yani Ayliqliq Qizlar bek-bekla hakawur idi.Hokumet dukanlirida yaki kiyim tikip kiygidek tuzugirek birer rehtmu yoq. hemme yer quruqchiliq ajayip towen hayatta yashayttuq.

 Mana mushundaq zerikishlik hayatning qattiq ghemida qolumdiki Fei Ma ( U chaghlardiki Hitaylarning heli etibarliq tamakiliridin idi, menisi; Uchar At digenlik bolidu.) markiliq Tamakini tohtimay chektim.Maytaghqa kelip ishchilar Yatighigha kirgende Tamakining sebebimu,yaki Ghemning sebebimu ishqilip qattiq ichim eliship qusqum kepketti. qarisam qapchuqta bir dane tamaka qaptu.ozumche sebebini bu Tamakidin kordum we yerge tashlap dessep-dessiwettim we ,:" ikkinji Tamaka chekmeymen." dewettim, heqiqetende diginimdek boldi, mana shu kundin etibaren del 33 Yil boldi men hich Tamaka chekm idim.

 Andin Yataqhanigha kirip uhlash uchun yattim. tehi uhla-uhlimayla ishikni birsi urdi, chunki men yataqhanida Shiholuq Abduhelil atliq bir bala bilen bille yatattim.u kuni u ishqa chiqip ketken idi, men yataqhanida yalghuz idim, amma bu yer ishchilar yataqhanesining qorosi idi, her saet birsi kelip her sebebtin yataqhanigha kirip qalatti. shu sebebtin uyqusuzluq bizlerni jiq qiynaytti.dayim chala uyqu yurettuq.berip ishikni achtim, bir yeqinim kirdi we manga,:" Hosh hewer, Chong Dadang seni Heremge elip ketkili Urumchige keptu. derhal yurtunggha qaytqin," didi.bir minot ichide hayatim yuz seksen gradus ozgergen idi,umitsizliktin umitke qarap yol alghan idim.mana shu kundin del 47 kun keyin yani 04-09-1979 kuni men Ana wetinim bilen hoshliship Hitay yurtigha yani Bei jinggha qarap uchtum.

 Dr; Erkin Siddiq ependi shu kuni Qizil Hitayning Urumchi Uniwersititi ( Xin Jiang Da Xue ) Komministik yashlar teshkilatining Yachika Shujilighi mensipige koturulgen idi.

 Hey Yashlar,

Bundin qiriq yillar burun wetende hayat mana mushundaq idi, bu yezilghanlar soz mahareti emes, oz beshimdin otkuzgen hayatimdin hatirilerdur.

 IHTIYARI MUHBIR : MEKKE