Sünni islamdiki wahabi we selefi heriketliri

[uyghur]

                                Sünni islamdiki wahabi  we selefi heriketliri

 Bilimhumar:
( http://bbs.misranim.com/forum.php?mod=viewthread&tid=121580)

Xitayning Mektep Maaripi Tüzümide intayin eghir qatmalliq mewjut. bolupmu Uyghur aptonum Rayunida Uyghurlargha yürgüziwatqan Mektep Maaripi teximu eghir qatmal.

 bu yerdiki qatmal degen sözni konkret qilip eytqanda bashlanghuch 2- yilliqtin bashlap kichik balilargha heddidin artuq yüklinidighan dersler, hetta toluqsiz ottur Mekteptin bashlap Fakoltetqa ayrip ötülidighan derslermu qar- qoyuq bashlanghuch 2-yilliqtin bashlap kichik balilargha yüklinidu.

Ali Mekteplerde Fakoltetqa ayrip Ötülidighan yoquri derijilik kespi derslermu Toluqsiz Ottur Mektepke toplap yüklinidu. Bashlanghuch 1- yilliqtin bashlap künige 8 saetlep dersxanida olturup ders anglash, yezish, axshamliri öyde  sham yuriqida, dem elish künlirimu shu tapshuruqlarning höddisidin chiqish kerek.

bichare oqughuchilar xitay dölitining qalaq, sinaqtin ötmigen, qeliplashqan Mektep Maaripi sestmisida oqimighan nersisi qalmaydu. anglimighan nersisi qalmaydu. emma 20 yillap oqighandin keyinmu be eyni kitap sanduqigha oxshap qaliduki, uningdin bir yegniliq, ijadiyet, keshpiyat chiqmaydu. Nemishke? chünki Döletning qalaq Mektep Maaripi ularning burnini hemme yerge tiqishni ögetken. burnini hemme yerge tiqishqa qiziqidighan, emma bir yengiliq yaritalmaydighan, hemmini bilidighan, yaki bilgüsi kelidighan, emma bilgen nersisi qulaqtin qulaqqa anglitilghan, köchürme, anglatma nersiler bolghachqa daim bashqilarning izini qoghlapla mangidighan bolup chiqidu axirqi hesapta. shunga hazir pütün dunyada Xitay- dese, bashqilarning emgikini kopi qilidighan küchürme keshler-dep tonuldi.

  xitayning Dölet Maarip sestimi bilen yetishkenler hemmige qiziqidiken. Men bu yerde intayin epsuslanghan halda wetendiki " Misranim" torigha eser yollawatqan " Bilimxumar" ependining " Sünni islamdiki wahabi  we selefi heriketliri" namliq yazmisini tilgha almaqchi. bu kishi Tebi pen alimi. Hazirqi kespimu Astronomiyege ait. emma qelem quwwiti yaxshi. yazmilirini oqighan kishi- bu adem toluq pishqan bir yazghuchi iken-dep baha beridu. mening heyran qeliwatqinim shuki, gheripning ish tüzümide, bu kishining özi etiwatqinidek ish ornidiki mesuliyti qatarliqlarni nezerde tutsingiz, uning torlarda uzundin-uzun eser yezishigha heyran bolmay amalingiz yoq.

Tarixqa qiziqidu, yehudichiliqqa qiziqidu. özi Amerikida yashawatqan bilen Gheripning nurghun nersilirige tenqit közi bilen qaraydu. ( uning bu tutumi xuddi Jungguluq alimlargha oxshap ketidu) ish qilip hemme nersige qiziqidiken. emdi qopup " gheripning wahabi eqimigha bolghan tutumini alahide tekitlep, Uyghurlarning bilishige sunghan" bolup, bu temini otturgha qoyuptu.

 men bu kishining mezkur temigha kirgenlikini zadila muwapiq körmidim. chünki dini mesililerni tehlil qilidighan, baha beridighan, yekün we xulase chiqiridighan kishiler elwette bar. ular nurghunlighan heqiqetni sözleshtin hazirqi xitayning besimi astida  süküt qiliwatidu. xitaydin qorqup emes, belki birer dini heqiqetni ochuq otturgha qoyghan zaman xitay uninggha qarshi qattiq tedbir qollinidu.heqiqetni himaye qilghuchi nurghun yashlirimiz qanliq basturilidu. shunga dini ölimlirimiz liwini chishlep süküt qilishqa mejbur.

men qiziqidighan, mening quliqimgha chüshüp qalghan, mening közümge cheliqqan hemme nersige men jawap berishimning esla zörüriyti yoq. chünki men hemme ishta yetishken kesip ehli emesmen! bu bir heqiqi Alimgha munasip exlaqtur.

Islam dini mezhepliri toghrisida pikir, köz-qarash bayan qilish qaysi  exlaq ölchimi  bilen sizge qaldi ependim? yazmingizda misal alghan Yasir qazining " Islam dinini bir öyge oxshitishi, uning ichidiki bezen nersilerni ejdatliridin miras qalghan kona karwatqa oxshitishi....... " qatarliq bir munche bemene nersiler taza uchigha chiqqan sepsetidur. Islam Dini Abstraket Meniwi mewjutluq, öy we uning ichidiki kona karwatlar konkret maddi mewjutluq. bu ikkiksini arlashturup kelipla bir demdila angni qaymuqturup, adem axmaq qilishtin bashqa nemisi bar.

bolupmu Amerikidiki dini chüshenchini, dini pikirni " Men yaqturup qalghan ziyalining pikri" depla unchiwala waqit ajirtip wetendiki oqurmen muxlisliringizgha teqdim qilishingizning menasi neme? Amerika degen ayal kishimu imam bolup jüme oquydighan bir dölet.

gepning qisqisi yazmingizgha Doktur Abdul eziz ezheri " Izdinish " torida shunchilik ilmi, qisqila jawap berse, özingizgimu, unwaningizghumu yarashmighan halda uzundin- uzun, xuddi Germaniyediki arxetektor sidiqhaji metmusadek hemmini ulap, hun atilasi, turk osmanlisi, engliye palan nersisidin tartip hemme yazmingizni ulap, 28 wagunluq poyizdek shunchilik uzun söretme reddiye qayturupsiz. bundaq qilish manga yarashsimu, lekin sizning unwaningizgha nisbeten yarashmaydighan qiliq.

siz shunimu bilishingiz kerekki, Islam dini we mezhepliri üstide pikir bayan qilidighan kishi aldi bilen bu dinni yaxshi ögengen bolishi, Kilassik we qedimi erep tilini puxta bilgen bolishi, pikir qilish shertige toshush üchün Islamda universal bilimlerge ige bolghan bolishi shert. bu bashqa pen tetqiqat sahesige oxshiamydighan sahe. uni bashqa tillardiki materyallardin paydilinip yezip chiqilidighan nerse emes. ataqliq Islam tetqiqatchisi Murad Wilfried Hofmann( http://de.wikipedia.org/wiki/Murad_Wilfried_Hofmann) " Der Quran" namliq kitawida mundaq bayan qilidu: Islam dinining gheripke tarqilishining kechiktürilishidiki sewep Quranni gherip tillirigha terjime qilghan kishilerning Islamgha bolghan öchmenlikidur-dep bayan qilidu we Quranni Enggilizchigha terjime qilghan deslepki terjimanning yehudi bolghanliqi, u Quranni burmilap terjime qilghanliqi, shuningdek yawrupa tillirigha terjime qilghanlarning  hemmisi degüdek hiristiyan bolghanliqtin terjime ishlirida qesten burmilighan, yaki kocha tilliri bilen terjime qilip zeher xendilik qilghanliqini bayan qilidu.

eng yaxshisi bu ishqa burningizni tiqmighan bolsingiz boptiken......
 
http://bbs.misranim.com/forum.php?mod=viewthread&tid=121580