Terjiman kamil abbas we gulendem abbaslar gunahsiz

[Aziz Isa Elkun]

Men bu yazmni towendiki ushbu xosh xewerni keng uyghur jama'i'itige bildurush meqsitide yéziwatimen.





Gollandiye dölet bixeterlik idarisi (AIVD) bu yil 10- séntebir uqturush élan qilip gollandiye köchmenler ishliri idarisining uzun yilliq uyghur tili terjimani kamil abbas we gulendem abbaslarning gunahsizlighini élan qildi we ularni xata, asasiz xitaygha ishpiyunluq qilish qilmishi bilen gumanlanghanlighi uchun epsu soraydighalighini bildurdi. Bu ish tupeylidin bu terjimanlargha élip kelgen éghir aqiwetlerdin chongqur epsuslinidighanlighini bildurdi.

 

Dimek yuqurqi  bayanlar gollandiye dölet bixeterlik idarisining (AIVD) bu ikki uyghur terjimandin resmiy halda döletlik mewqesi boyiche öchuq-ashkare epu sorighanliqini éniq körsutup turuptu!

 

Méni bu xosh xewer bügün tolimu shadlandurdi chünki muhajrettiki uyghur qewmi arisidin ikki "uyghur ishpiyon" azaydi...

 

Bügünki künde uyghur bolmaq dunyaning hemme yéride tes bolupmu xitay hökümitining uyghurlar qarta élip bériwatqan insan heqliri depsendichiliki, irqiy qirghinchiliqi tüpeylidin öz wetinidin chetellerge musapir bolup yéngi hayatliq yoli izdep kelgen uyghur musapirliri üchün ulargha yardemde bolup terjimanliq qilmaq téximu müshkül bir ish. Eger bir uyghur panahliq tiligüchining panahliq tilesh iltimasi muweppeqiyetlik bolmisa yaki bezi bir ongushsizliqqa uchursa "éshekke kuchung yetmise ur toqumini" dégendek eng awwal öz qérindishimiz bolghan we bizge yardem qolini sunghan uyghur terjimangha kuchimiz yétidu. Biz panahliq tilesh iltimasimizning ret qilinishini terjimandin körimiz we terjiman ustidin qilghan orunsiz shikayetlirimizning özimiz turuwatqan dölette qanchilik tarazida put tirep turalishidin qetiy nezer wetende könüp ketken xuy - peylimiz boyiche rast we yalghanni arilashturup öz qérindashlirimizgha töhmet qilishtin, zerbe bérishtin esla yanmaymiz. Buning misali shuki bu yil 3- ay axirlirida chetellerdiki uyghurlarning taratqularida söz-chöchek bolup yürgen we erkin asiya radi'usining uyghur bölümide ixtiyari muxbir pida'iy teripidin xewer qilinghan atalmish "gollandiyediki ikki uyghur terjiman ishpiyon weqesi" dur.

 

Biz biz gherb ellirige panahliq tilep kelgen uyghurlar shuni salmaqliq bilen oylishimiz zörürki biz qanun tüzülmisi mukemmel bolghan we heqiqiy qanun bilen jemiyet bashqurulidighan döletliride yashawatimiz. Gherb döletlirining qanuni boyiche eger bir shexs jinayet gumandari dep qarilip eyiblengen bolsa sot mehkimisi bu eyibleshlerning toghra yaki xata bolghanliqigha qarta eng axirqi adil qararini chiqarghuche eyibligüchi "gunahsiz weyaki jinayet gumandari" dep qarilidu. Shu sewebtin jinayet sadir qilish éhtimalining éghir - yénikliki boyiche sot échilghuche kapaletke qoyup bérilidu we ularni qanuniy jehettin jinayetchi dep qarimaydu.

 

Men bu yüz bergen ishlardin tolimu epsuslandim. Arimizdiki bezi uyghur qérindashlirimiz qilidighan ishi yoqtek hemishe bir-birlirini uyghur amérika jemiyiti qatarliq torbetlerde namsiz kirip tillishidu, edepsiz, bolmighur we qalaq tillar bilen eyiblishidu….uyghur jama'iti arisigha hemishe ittipaqsizliq we gheywet-shikayet uruqlirini chéchishqa urunidu. Men bezi waqitlarda tonishlirim we hetta özüm toghrisida mushundaq yalghan-yawdaq töhmetlerni körüp qalghinimda arimizdiki "namelum" uyghur qérindishimizning bu xil sapasizliqi, exmeqliqi we qalaqliqidin ökunimen. Bezide öz - özümge bu torbetlerde yézilghandek "chetellerdiki uyghurlarning hemmisila xitayning ishpiyoni we jasusliri bolup ketkenmidu? Chetelde saq we sap uyghur qalmighanmidu? …" Dep so'al qoyimen emma bu shekildiki delil pakitsiz peqet "rohi saghlamlighi ajiz, maddiy we meniwi jehettin gherb elliride yashash buruqtumluqigha pétip qalghan bikar teletlerning öz derdini, ich-pushiqini bashqlarni haqaret qilish bedilige chiqirish üchün qilghan söz-chöchekliri tayniliq…" dep bilimen we buningdin artuq waqit chiqirip oylishipmu olturmaymen, xalas.

 

Qisqisi gépimizning négizige kelsek eyni waqitta "gollandiyediki ikki uyghur terjiman ishpiyon weqesi" toghrisidiki bu xewerni anglap muhajirettiki nurghunlighan uyghurlarning köngli bi'aram bolghan idi. Derweqe sot mehkimisining ular üstide eyibleshler toghrisidiki eng axirqi qarari chiqirilishidin ilgirila bu ish sewebidin uyghurlarning köngli yérim bolush bilenla cheklinip qalmastin hetta shu döletlerdiki we bashqa döletlerdiki bir qisim tonulghan teshkilat mesulliri bu ish toghrisida mes‍uliyetsizlik bilen özlirining selbiy bahalirini bérip ötken, hetta erkin asiya radi'osi qatarliq uyghur taratqularida ular toghrisidiki xewerler "jinayet sadir qilish" éhtimallighi yuqiri köturulgen bir xil selbiy mayilliqqa yandashqan halda hemme étirap qilidighan muxbirliq pirinsipliridiki «bitereplik» mewqesi buzulghan xewer bérilip, bu ikki uyghur terjimanning xelqimiz ichidiki yüz - abruyi yerge urulup, tenqid we töhmetler yamghurdek aghduruwétilgen idi.

 

Tolimu epsus bu weqening axirqi netijisi beziler kütkenning eksiche netijilinip axirlashti. Men kamil abbas we gulendem abbaslarning gunahsiz bolup chiqqanliqi we gollandiye dölet bixeterlik idarisining ulardin resmi yosunda epu sorighanliqidin tolimu xosh boldum emma méni xushal qilmighini ötkenki bir qanche aylar ichide ularni "jinayet gumandari" dep qarap, mesilisini gollandiye dölet bixeterlik idarisi tekshürülüwatqan waqitlarda öz qowmi bolghan gollandiye we bashqa döletlerdiki muhajrettiki uyghur qérindashlirining bu ishning "aq yaki qara" bolup chiqishini kütmestin yéniklik bilen ulargha "xa'inliq" qalpiqini kiydürülüp haqaret qilghanliqi boldi.

 



Men kishini xushal qilmaydighan bu ishning yuzbergenligidin tolimu epsuslandim. Men gollandiye "meshrep" ansambilining qurghuchiliri, london uyghur ansambilining pexirlik ezasi, uyghurning ataqliq muzikanti kamil abbas ependini we ayali - ataqliq uyghur senetkari gulendem abbas xanimni tonughili we hem ular bilen dostluq munasiwetliride bolup kéliwatqili 10 nechche yillardin ashti. Méning bilidighinim kamil abbas ependining a'ilisi gollandiyege eng deslep köchmen bolup kelgen uyghurlardin bolup, 1990- yillarning bashlirida gollandiyege köchmen bolup kélip yerleshken. Kamil abbas ependi chetelge musapir bolup chiqqan shu künidin bashlap uyghur üchün, uyghurning wetinini, kimlikini, medeniyitini, xitay dölitining uyghurlar ustidin élip bériwatqan insan heqliri depsendichilikini öz senet maharetliri arqiliq gherb döletlirige tonushturushni héch bir zaman toxtatmighan, öz iqtidaridin kélishiche gollandiyediki uyghurlar yardem qilip kéliwatqan bir wetenperwer senetkardur. Jümlidin kamil abbas ependi sherqiy türkistan sergerdan hökümiti we dunya uyghur qurultiyining barliq chong pa'aliyetlirige aktip awaz qoshup kéliwatqan bir senetkar we siyasiy aktiptur.

 

Gerche menmu deslepte bu shum xewerni anglap bir az könglüm yérim bolghan bolsimu emme bu ishning peqet iltimasi ret qilinghan bezi bir eqli cholta uyghur panahliq tiligüchilerning asanla toqup chiqalaydighan bir töhmiti bolup chiqishini, bu ishning rast bolup chiqmasliqini tiligen idim biraq ishning tiz birterep qilinmasliqi we waqitning sozulushi tüpeyli bezi men chong bilip kelgen teshkilat "rehberliri" ning "deryani léyitip béliq tutush" taktikisini qollinip ularni "xitayning ishpiyoni" qilip eyibligen sözlirini anglap, bu rehberlerning mesilini chüshinish, rast gep qilish iqtidarining ajizlighini bilip meyuslengentim chünki men rehberlirimiz héch bolmighanda "biz sotning eng axirqi yekünini bilmey turup, ularni asassiz eyiplimeylmeymiz" dégen bir éghiz adil we biterep sözlirini angliyalmighan idim.

 

Bügün bu xosh xewer anglap kamil abbas aka we gulendem hedimiz üchün xosh boldum.

 

Men axirda bu yazmam arqiliq töwendikidek teklipni bermekchimen - weten ichi we sirtidiki uyghurlarning birdin bir erkin axbarati bolghan erkin asiya radi'osida uyghur bölumi bu toghrisida xewer bergen bolsa chünki eyni waqitta yeni bu yil 3- aylarda radi'oning gollandiyediki ixtiyari muxbiri pida'iy bu heqte xewer ishligen idi. Bu qétim bu yéngi xewerlerge asasen ularning gunahsizliqi toghrisida qaytidin xewer ishlep gollandiye dölet bixeterlik idarisining (AIVD) bu 2013- yili 10- séntebir élan qilghan uqturushini toluqi bilen radi'o anglighuchilargha bildürse we mumkin bolsa kamil abbas ependi bilen bu ish toghrisida sö'et élip bérilsa.

 

Mushundaq bolghanda arimizdin naheq qarlanghan kamil abbas we gulendem abbaslarning héch bolmighanda o'öz béshigha kelgen bu kélishmeslikler toghrisida radi'o anglighuchilar bilen ortaqlishish arqiliq özlirining gunahsiz ikenligini jakarlashigha we nam-sherpini eslige kelturushige az- tola bolsimu purset yartip bérilgen bolatti, elbette.

 

Men bu munasiwet bilen barliq london uyghur ansambili senetkarliri namidin kamil abbas aka a'ilisige teselli, medet we salametlik tileymen. Ularning uyghur senitige béghishlighan hayati téximu köp netijige, bay mezmunlargha we muweppeqiyetlerge tolsun.

 

Men yene muhajirettiki uyghur wetendashlardin shuni semimiyetlik bilen soraymenki bu yazmam seweblik méni tillap ketmisenglar eger bek tillighinglar kélip ketse mendek öz isminglar bilen yazsanglar héch bolmighanda méni kimning tilaydighanlighini bilip qalsam arman qilmaymen. Elwette men öz ismi bilen yézilghan yolluq we mezmuni saghlam bolghan ilmiy tenqid we pikirlerni xushalliq bilen qobul qilimen.

 

 

Hörmet bilen

Aziz Isa

2013- Yili 18- séntebir

London uyghur anasmbili

 

http://www.uyghurensemble.co.uk
http://www.uyghurensemble.co.uk/en/?p=75


http://www.uyghurensemble.co.uk/uy
http://uyghurensemble.co.uk/uy/?p=1602


 

___________________________________________
Töwende paydilinishinglar üchün gollandiye dölet bixeterlik idarisining (AIVD) bu yil 10- séntebir élan qilghan uqturushi toghrisidiki xewerdin eng ustidiki 1- xewerni uyghurchigha terjime qilip qoydum. Qalghanlirimu asasen 1- xewerge oxshash mezmunda bolup gollandiyediki bashqa axbarat orunliri teripidin xewer qilinghan:

 

"Gollandiye dölet bixeterlik idarisining uyghur terjimanni ishtin toxtatqanliqi toghrisida uqturush élan qilishi xata bolghan. Eslide gollandiye dölet bixeterlik idarisi (AIVD (Dutch Intelligence Service ikki uyghur terjimanni xitay hökümitige uchur yetküzgen dep qarap heriket qollanmasliqi kérek idi. Gollandiye dölet bixeterlik idarisi seyshenbe küni uqturush élan qilip ular (ikki uyghur terjiman) toghrisida uqturush élan qilghanliqining xata bolghanliqini bildurdi chünki ularni eyibleshke 'yéterlik delil pakitlar' yoq. Ular toghrisida élan qilinghan uqturushta terjimanlarni ishletküchi orun köchmenler we yerlishish idarisi
(IND - Immigration en Naturalization Service) ularni ishtin toxtatqan idi. Ular asasliqi xitayning gherbidin kelgen az sanliq millet uyghurlar bilen élip bérilghan söhbetlerge terjimanliq qilatti. Béyjing da'iriliri uyghurlarni téximu köp aptonomiye hoquqi telep qilghanliqi üchün térroristlar dep qaraydu."

(menbe:
1. http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/3507109/2013/09/10/AIVD-fout-met-bericht-over-Oeigoerse-tolken.dhtml)

 

 

 

Xewerning kelish menbesi:



1. http://www.volkskrant.nl/vk/nl/2686/Binnenland/article/detail/3507109/2013/09/10/AIVD-fout-met-bericht-over-Oeigoerse-tolken.dhtml
Translated to English:

AIVD (Dutch Intelligence Service) wrong with notice on Uyghur interpreters

The secret service AIVD should not have undertaken action against two Uyghur interpreters that had supposedly leaked information to the Chinese government. The AIVD announced on Tuesday that it was in the wrong when they published a notice on them, as this was 'insufficiently supported'. On basis of the notice, the interpreters were put on non-active by their employer the IND (Immigration en Naturalization Service). They have particularly interpreted during hearings against Uyghurs, a minority from the West of China. Beijing views the Uyghurs as terrorists, as they strive for more autonomy.  

 

 

2. http://www.nrc.nl/nieuws/2013/09/10/aivd-in-de-fout-met-bericht-over-spionerende-tolken/
Translated to English:
AIVD in the wrong with notice on spying interpreters

The AIVD has, previously this year, wrongly associated two Uyghur interpreters with possible espionage. This was confirmed today to nrc.nl by a spokesperson of the intelligence service.

Two Uyghur interpreters that were involved in the evaluation of asylum requests, allegedly passed on confidential information of Uyghur asylum seekers to Chinese authorities, as the AIVD announced in their notice in January. Thereafter, the IND discontinued collaboration with the two interpreters.

The two interpreters then proceeded to file a complaint with the CTIVD, the oversight committee of the AIVD. The CTIVD conducted an investigation on the case and found in favor of the interpreters. The notice was insufficiently supported. The AIVD has to revoke the notice.    

 

‘This has had major consequences’

 

The AIVD highly regrets the situation, said a spokesman:
“The system of supervision works. Today’s insight means that the notice should not have been sent. We offer our apologies and are in conversation with the interpreters. We realize that this has had major consequences.”

It is unknown yet whether the interpreters will be able to resume their jobs. According to the spokesperson this is up to the IND.

The Uyghurs are an Islamic minority that resides in the Northwest of China. The Chinese authorities seem to be very interested in Chinese minorities in the Netherlands (especially Uyghurs) and according to the AIVD are “monitoring them closely.”