Uyghur dawasida hususiy we ammiwi sahe

[Oghuz]

Uyghur dawasida hususiy we ammiwi sahe

Turan

Uyghur dawasi diginimiz wetinini Sherqiy Turkistan dep tonughan barliq Sherqiy Turkistanliqlarning ozining wetinini, oz wetinide ozlirining igilik hoquqini qolgha kelturush dawasidur. shundaqken bu dawa hususiyliqqa emes omumiyliqqa ige. yeni bu dawa hususiy menpeet asasida emes omumiy menpeet asasida elip berilidu.
omumning hizmitini qilghanlar ammiwi hadimlar(Enggilizchide Public servant) dep atilidu. Uyghur dawasining ammiwi hadimliri del bu dawani yurutush mesuliyitini halisane ustige alghan siyasi aktiplirimiz we paaliyetchilirimizdur.

undaqta ammiwi hadimlar dep atalghan bu siyasi aktiplirimizgha pozitsiye tutqinimizda ularni qaysi noqtidin tenqit qilalaymiz we bolmisa ularning qaysi terepliri bizning qiziqish dairimizge kiridu? qaysi noqtiliri bolsa biz uzaq turushqa tigishlik hususi daire we yaki namehrem sahe'ge kiridu?

bularni perqlendurelmigenler we yaki perqlendursimu bu perqni hezim qilalmighanlar bolsa tenqitni hujum, teklipni qutratquluq we semimiyetni qara niyetlik yaman gherez digen qalpaq bilen qobul qilidu. bu heqte chala bolghan chushenjemni ortaqlashmaqchi.

meyli dewletlerde bolsun we yaki teshkilatlarda bolsun eger biraw wetendashqa, yaki jamaetke, ammigha wakaletlik qilip shular namidin hoquq yurguzgen, shulargha mulazimet qilghan bolsa undaqta wetendashning, jamaetning bu hadimlar heqqide parang qelish, teklip berish, toghra kormigen pikir we ijraatlargha tenqit berish, hetta bek chektin eship ketse mezkur shehsning ammiwi hadimliq salahiytini ahirlashturush hoquqi bar. ammigha, jamaetke ait bolghan ammiwi sahede we ammiwi dairidiki herqandaq ish herket, soz bayan we qilmishlar hergizmu mezkur shehsning hushiy sahasi emes. shundaqken ammiwi hadimliqqa ozini namzat korsetken herqandaq kishi aldi bilen bu riyalliqni dengsep korup qobul qilghan asasta ishqa bashlaydu.

wetinim torbetide ilan qilinghan kopligen yazmilarning qaratmiliqi del bu ammiwi sahe we jamaet dairisige chitishliq mesililerdiki eghizaki hem yazma bayanlargha we emiliy ish herketlerge qaritilghan bolup bu tamamen helq ammisida bashtin bar bolghan hoquq we mejburiyettur. shu seweptin bu muqeddes hoquqni hichkimning tosap qelish we yaki cheklesh hoquqi we salahiyiti bolmaydu. tenqit we teklip qobul qilmighan kishi ozini bashtila ammiwi sahagha beghishlimasliqi kirek.

Ammiwi hadimlarning ammiwi sahedin bashqa yene hususiy sahesi bolidu. bu hususiy hayatigha, turmushigha, diniy itiqatigha, qaysi mesjitke berip qaysi chirkawda dua qelishigha munasiwetlik mezmunlar bolup bu sahe chiqilghili bolmaydighan, til uzatqili bolmaydighan muqeddes sahedin ibaret. hichkimning ammiwi hadimning hususi sahesige arlishish, qol teqish we yaki teklip, tenqit yoli bilen arlishish salahiyiti yoq. hususiy sahe shunchilik muqeddeski kopligen dewletlerning asasi qanuni mana bu hushsiy sahe'ge ait bolghan puqralarning hoquqini alahide qoghdaydu we qanun tuzumler bilen kapalet astigha alidu. bashqilarning ohshash heq hoquqigha dehli qilmighan sharayitta herkimning hususiy sahesi ozige munasiwetlik imtiyazdin ibaret.
bu hususiy sahediki imtiyazlar del insanning ghururini teshkil qilghan eng asasliq amildin ibaret.

herqandaq bir Lider, eger ammigha wakaletlik qilghan asasta amma bergen slahiyet bilen shu ammigha hizmet qilimen deydiken we yaki shu niyette yolgha chiqqan iken, mezkur Lider'ning ammigha wakaliten digen sozliri, bergen bayanliri we qilghan ish herketliri ammiwi sahe'ge kiridu. ammiwi sahe'diki her qandaq soz we herket yaki teqdirlinidu we yaki tenqitlinidu. biriliri tenqitligende yene birilir teqdirleydu. jemiyetning kop pikirlik bolishi del her kimning oz chushenjisni erkin ipadilesh bilen wujutqa chiqidu.

Ammiwi Hadimlarning ammiwi sahe'diki hizmetliri uchun tenqit berish qorqudighan, chochuydighan ehwal bolmastin belki hoshal bolushqa tigishlik ijabiy bir tereqqiyattur.

Ammiwi hadimlarning Ammiwi sahediki ish herketliri uchun berilgen pikir tenqitlerge qarita hich eymenmestin pikir yazghuchining hususiy sahe'sige dehli teruz qelish ehlaqsizliqi bilen bolmighan sozler wastisi bilen haqaret yaghdurush bolsa uchigha chiqqan supetsizliktur, ehlaqsizliqtur, mediniyet we ilgharliqtin nesiwini alalmasliqtur. ilghar we eqelli olchemdiki ehlaq terbiyesi korgenler del bu noqtigha tutqan muamilisi bilen bashqilardin perqlinip turidu. Jamaet ichidiki ilghar pikirlik ziyalilarning muhajirettiki Uyghurlarning kozini yorutush, ulargha ilmiy tepekkur qelish, ilmiy teklip we ijabiy tenqitlerning yolini korsutush arqiliq ularning zihinliridin yengi bir penjire echish, shu arqiliq oz ara talash tartish qilishtiki sapani we supetni osturushte oynaydigha roli nahayti chong. shundaqla ozini ammiwi hadim hisaplap ammiwi sahege qedem qoyghanlarmu ish bashlashning 1-kunidin bashlap del bu noqtini bashtin kallisida aydinglashturup yolgha chiqsa kelguside meydangha kelgusi kongulsizlerning aldini alalaydu.

Ammiwi sahe tenqitke, teklipke we talash tartishqa ochuq sahe bolup jawapkarliq, mesuliyet we ochush ashkariliq telep qilidu. Ammiwi sahe omumiyliqqa ige.

hususiy sahe bolsa omumiyliqqa emes belki hasliqqa ige bolup bashqilargha yepiq, kishige teelluq, kishige has, teklip, tenqit, talash tartishqa taqalghan sahe'dur. shunglashqa hichkimning hich bir shekilde arlishiwilish, mudahile qelishigha ruqset qilinmighan we mezkur shehskila has bolghan pewquladde nazuk imtiyazdur.