Xelqara muxbirlar teshkilati, 'xitay dairiliri uyghur...

[Qarakhan]

Xelqara muxbirlar teshkilati, 'xitay dairiliri uyghur aptonom rayonidiki intérnét torlirini derhal échiwétishi kérek,' dep körsetti

Muxbirimiz weli

2009-10-31

Bash orgini parizhdiki xelqara muxbirlar teshkilati ürümchide yüz bergen 5‏ - Iyul weqesidin töt ay ötkende, yeni 10‏ - Ayda, uyghur aptonom rayonidiki yüzdin artuq intérnét tor béti we tor ponkiti heqqide tekshürüsh élip barghandin kéyin radiomiz arqiliq jakarlishiche, xitay hökümiti 5‏ - Iyul weqesidin kéyin, uyghur aptonom rayonidiki uyghurche, xitayche, éngilizche tor betlirining 85% ni taqiwetken.

Taqiwétilgen intérnét tor betlirining köpinchisi uyghurlar qolliniwatqan tor betler. Hazir bu uyghur aptonom rayonida, uyghurlar rial mesililerni mulahize qilish, öz - Ara munazirilishish üchün qollinidighan uyghurche tor betlirining héchqaysi échilmaydu. Chetel tor betlirini, bolupmu uyghurche tor betlerni uyghur aptonom rayonida uyghurlar achalmaydu.

Belki buning eksiche, xitay hökümiti uyghurlarning xitay qanunida belgilengen namayish qilish erkinliki, neshriyat we pikir bayan qilish erkinliki we diniy étiqat erkinlikini uchuq ashkara depsende qilip, 5‏ - Iyul küni ürümchide namayishqa chiqqan uyghurlarni 'döletning bixeterlikige xewp yetküzdi' dégen jinayi nam bilen yaki bashqa herxil töhmet bilen dawamliq tutqun qilip, qamap, ulargha ölüm jazasi we bashqa herxil qamaq jazasi höküm qilishni dawamlashturiwatidu.

Sichuendiki bir komputér mutexessisining bayan qilishiche, xitay hökümiti uyghur aptonom rayonida xelq qollinidighan tor betlirini taqiwetken bolsimu, emma xitay hökümitning intérnét organliri dawamliq ishlewatidu, hökümetning özining tor betliri uchuq, ular özliri uyghurche tor betlirini öz ichige alghan chetel tor betlirini achalaydu. Bu uyghur aptonom rayonida hazir, peqet xitay hökümitiningla uchur erkinliki mewjut.

Xelqara muxbirlar teshkilati bayanatida yene, uzun yillardin buyan xitayning milliy kemsitishige uchrap kéliwatqan uyghurlar hazir, hetta öz tilidiki intérnét tor betlirini échip körüsh hoquqidinmu mehrum qaldurulghan rial ehwalgha asasen, xitay dairiliri uyghur aptonom rayonidiki intérnét torlirini derhal échiwétishi kérek, dep körsetti.

Xewer menbesi:

http://www.rfa.org/uyghur/xewerler/qisqa_xewerler/uyghur-elide-internet-10312009210156.html?encoding=latin