Xitay, cheteldiki uyghurlargha qarshi jiddi heriketke ötti

[Qarakhan]

Xitay, cheteldiki uyghurlargha qarshi jiddi heriketke ötti


Yeqinqi mezgillerdin buyan chetellerdiki Uyghurlarni jiddi endishige salidighan bezi ghelite hadisiler yüz berishke bashlidi.

Bir tereptin, < aptonom rayonluq tashqi ishlar bölümi > ning mesuli Muzepper we < aptonom rayonluq muhajirlar ishxanisi > ning bezi rehberliridin terkip tapqan milliy munapiqlar heyiti, chetellerde Uyghurlar yashawatqan döwletlerde timisqilap yürüp, pul digenni sudek xejlep, Xitay hakimiyitige sadiq < wetenperwer muhajirlar qoshuni > ni zoraytishqa tirishsa, yene bir tereptin Xitayning bu deplomatik herikitige mas halda tegi – tekti we gheye – meqsetliri eniq bolmighan bir türküm kishiler < wetenperwer ziyalilar > yaki < wetenperwer akadimisler > digen namda otturigha chiqip, Uyghur milliy herikitini bölüsh we parchilashqa, shundaqla chetellerdiki Uyghurlar arisida ümitsizlik peyda qilishqa urunup kelmekte.

Teximu ghelite yeri shuki, yeqindin buyan FRA ning teshwiqat yölünüshidimu tuyuqsiz özgürüsh yüz berip, bezi atalmish < ziyalilar > ning eghizi arqiliq weten ichidiki ziyalilirimiz ichide teqdirge ten berip shük yashashni, uyghur ziyalilirining mumkin bar chetelge chiqmasliqi lazimliqini terghip qilishqa bashlidi.

Tarixtin sawaq almighan bu bichariler Xitay mustemlikichilirining epti – beshirisini bilmemdighandu yaki qesten bilmeske selip melum küchler üchün meqsetlik xizmet qiliwatamdu ?

Bizning oqumushluq zatlirimizni, alimlirimizni, diniy ölümalirimizni, ediplirimizni, shairlirimizni, tarixchilirimizni ... ene shu Xitay mustebitliri qirip kelmidimu ?

Qaysi bir Uyghur ölümasi Xitayning qarangghu zindanini körüp baqmighan ?

Xitay hakimiyitining telifun arqiliq chetellerdiki Uyghurlargha biwaste tehdit salidighan, pul – mal. Hoqoq we wetendiki uruq – tuqqanlirining imtiyazliri … qatarliq jehetlerde alahide wedilerni berip Xitay hakimiyiti üchün xizmet qilishqa ündeydighan ehwallarmu adettiki bir ishqa aylinip qaldi.

Xewerlerge qarighanda yeqinda chetellerdiki < wetenperwer muhajirlar > din teshkil tapqan bir ömek Xitay hakimiyitining biwaste teshkillishi bilen Sherqiy türkistangha ziyaretke baridiken, xeli köp döwletlerdiki Uyghurlar ichidin bu ömekke kishi qoshulghan, Xitay hökümiti ularni alahide imtiyaz bilen apirip yedürüp – ichirüp, köp sogha – salamlar bilen yene qayta yolgha selip qoyidiken ...

5 – iyol shehidlirimizning qeni texi sowumighan ürümqi shehride bu wijdansiz munapiqlarning gelidin ghiza qandaqmu öter ?!

eslide bu deyüzlerdin renjishningmu orni yoq, chünki ularning wetini Sherqiy türkistan emes, belki Xitay döwlitidin ibaret, xalas !

qeni eytinglarchu, yuqarqi ehwallar peqetla bir tasadipiliqmu yaki pilanliq, teshkillik we meqsetlik halda yürgüzüliwatqan bir siyasi süyqesmu ?

Taki 1996 – yiligha qeder Xitay hakimiyitining chetellerdiki Uyghurlargha qarshi muqim we sestimiliq bir siyasiti yoq idi, peqetla uyghurlarning heriketlirini tashqi jehettin küzitish bilenla cheklinip kelgen idi, Xitay kommunistik partiyesi merkizi komuteti siyasi birosi teripidin 1996 – yili mexsus Sherqiy türkistangha qarita tüzüp chiqilghan 7 – nomurluq höjjettin keyin, Xitay hakimiyitining muhajirettiki Uyghurlargha qaratqan siyasitide tüptin burulush boldi, chünki mexpi tüsni alghan 7 – nomurluq höjjette, chetellerdiki Uyghurlar arisida bölünüsh we parchilinish peyda qilish, siyasi, iqtisadi we deplomatik wastilar bilen köp sanliq uyghurni özlirige mayil qilish, bu arqiliq atalmish < milliy bölgünchiler > ni yetim qaldurush pirinsipi otturigha qoyulghan idi.

Shundin buyan Xitay hakimiyitining chetellerdiki Uyghurlargha qaratqan hujumliri, tehditliri, gollashliri, setiwelishliri, bölüsh we parchilashliri kündin – künge jiddileshmekte ...
bolumu milliy rehbirimiz Rabiye xanimning sebdashliri we qollughuchiliri köprygensiri Xitay hakimiyiti we unung sadiq ghalchiliri xuddi puti köygen toxudek olturalmay qeliwatidu ...

Shunga qedirdan dostlar, agah bolayli ! pexes bolayli ! hushyar bolayli ! bir – birimizge bolghan mehri – muhebbitimizni, wetinimizghe we xelqimizge bolghan söygümizni teximu kücheyteyli !