yengi xewer 3

[eysa xitagha]

Qaghilar Guruhi (3)
D. Isyan

(chatma yazmilar)
Tarihimizdin ibretler, Teshkilatimizdiki Illetler
3. Yaser Arafatning olimi we DUQ reisining istipagha zorlinishi, Bulghanghan Uyghur jamaetchiliki.

Hemmimizge melum Yaser Arafat Pelestin azatliq teshkilatining qurghuchisi, we Pelestin helqining atisi dep teriplinip kelmekte. Yaser Arafat yoluchilar ayrupilanini (yili eniq esimde yoq) qachurup, olimpic yighinigha tehdit selip, dunyaning diqqitini pelestinge tartip, Pelestin mesilisini dunya sehnisige elip kirgen. Eyni waqitta Terrorist dep atalghan Yasir Arafat, keyin Pelestin azatliq frontining reisi boldi, hem Pelestin helqining atisi digen namlargha erishti.
Ottura sherq mesiliside Pelestin-Israiliye mesili dunyadiki hel bolmaywatqan, emma dunyaning eng kop diqqitini tartiwatqan mohim mesile. Pelestin mesilisining helqara sehnide bugunki derijige kelishide Yaser Arafatning tegishlik tohpisi bar. Belkim asasliq tohpisi bardur.
Pelestin – Israil tenchliq sohbiti nechche qetim bashlinip, nechche qetim buzuldi. Hich bir kelishim hasil qilalmidi. Chunki ikki terepning telepliride her ikki helqning milliy menpeetige taqishidighan muhim maddilar bolup, bu menpeet toqunishi bu ikki helqni bir kelishimge ekilelmeywatidu. Buningda Pelestin helqi ozining ghayisidin, nishanidin hergiz chekinmeydighanliqini qayta-qayta tekitlep kelmekte. Israilikler we bashqa kelishturgichi gherp elliri buning asasliq sewebini Yaser Arafattin korup uni yoq qilsa sohbetning eslige kelidighanliqi we Israile otturigha qoyghan lahiye boyiche bir tenchliq kelshimi hasil qilinishi mumkin dep qaridi. Netijide Yaser Arafatning yoqilishini istidi we ahirida Yaser Arafat sirliq bir shekilde 2004-yili noyabirda old.
Yeqinqi hewerlerge qarighanda Yaser Arafat mehpiy zeherlinip olturulgen digen qarashlar tarqaldi. Yaser Arafatning qebrisini echip, jesettin elinghan nemuneni we bashqa maddilarni tekshuriwatidu. Hulase Israiliye Yaser Arafatni qestlep olturgen bolushi mumkin digen yerge kelip qaldi.
Israiliyilikler 1999-yili Hamas lidiri Khalid Meshudnimu Iordaniyening paytehti Ammanda qestlep olturmekchi bolidu. Ikki Israiliye biheterlik idarisi MASAD ning hadimi Khalid Meshudni uning ishhanisining aldida saqlap turup, u kelgende zeherlik suyuqluqni purguchuch bilen Khalid Meshudning yuzi, we bedinige chechip qechip ketidu. Bu weqedin hewer tapqan Iordaniye Padishahi Husseyin Israiliyening bu herkitini tenqidlep, eger Israilye Khalid Meshudni jiddi qutuldirmisa, Israiliye –Iordaniye techliq kelishimining buzulidighanliqi heqqide tehdit salidu. Buning bilen Israiliye biheterlik idarisi MASAD ning bashliqi Ammangha berip Padishah Husseyin bilen korushup, Khalid Mashadni qutquzup qalidighangha wede berip , Khalid Mashadni dawalaydighan dorini yetkuzup beridu. Khalid Mashad uzaq bir mezgillik dawalashtin keyin aman qelip, bashqa dowletlerde yoshurunup yashap, 23 yildin keyin 2012-yilining ahirida Pelestinning Gaza rayonini ziyaret qilidu.
Isarailiyening Yaser Arafatni olturushtiki meqsidi : Yaser Arafat Pelestin-Israiliye sohbitide hich bir waqit ozining iradisidin yanmighan, Pelestin helqining menpeetige uyghun bolmighan her qandaq bir techliq lahiyege yol qoymay kelgen, Israiliyening tekliplirige qoshulmighan, pelestin helqining menpeeti eniq ipadilenmigen herqandaq sohbetni qayta dawamlashturushqa qoshulmay kelgen. Isariliye Yaser Arafatni yoqitip, uning ornigha yumshaqraq birsining kelishini emelge ashurushqa tirishqan. keyin Yaser Arafat sirliq shekilde olgen. Emma Israiliye meqsidige yetelmigendek qilidu. Chunki keyinki sohbetlermu netijisiz qaldi, we yene tohtap qaldi. Lekin Pelestin helqinini ikkige bolup, waqit jehettin wahtinche utup kelmekte.
Ehmetjan Qasimilarning sirliq olimimu del mushuninggha ohshash bolghan bolishi mumkin.
Emdi ozimizning nowettiki gepimizge kelsek: Bezilirimiz Meyli qobul qilayli yaki qobul qilmayli Rabiye Kadeer hanim ozining pidakarliqi, qehrimanliqi bilen Uyghur helqi tarihida dunya etirap qilghidek tarih yaritip, Uyghur helqi we helq-arada Shohret, obroy qazinip, huddi Yaser Arafattek Uyghurlarning inawetlik bir shehske ayalandi. Uyghurlarning meniwi anisi digen namni helqimiz Rabiye hanimgha berdi. Bu shereplernimu hanim anche ongaygha almidi, belki ikki oghlini turmige solap qoyup, barliq bisatidin ayrilip, ozimu turmilerde yetip, heli eghir bedel tolep aldi. Bir qisim kishilirimiz azghine iqtisidat yaki Shohret uchun millitini setip, helqini qan yighlitip yurgen peytte, eksinche, Rabiye Hanim milyonlighan pulliridin ayrilip, Hittay hokumiti ata qilghan in’am, shohretlerdin waz kechip, Uyghurning horlik dawasini tallidi. Hanim Uyghur dawasining helqaralishida heli kop rol oynidi, ejir singdurdi, hem uzluksiz, tinim tapmay paaliyet, we herket qiliwatidu.
Biraq, nime uchundur huddi Yaser Arafatni Israil yaratmighandek, DUQ ichidin bir qisim we sirtidin bir qisim ozimizning Uyghurlirimiz Rabiye hanimni yaratmay, Uning DUQ tin istifa berishini telep qiliwatidu. we turluk tosqunluqlarni qilip, hanimni DUQ tin waz kechishke qistawatidu. Yaser Arafat zeherlinip jismani jehettin olturulgen bolsa, Rabiye Hanim sesitilip, yatlargha yaman dep erzler qilinip, rohiy jehettin zeiplinip, abroyini, inavitini chushurup, DUQ tin yoq qilishqa uruniwatidu. Ularning korunushtiki sewebi ikki turluk bolsimu, emma korunmeydighan seweplirimu bar bolishi mumkin. Korsitiwatqan sewepliri: Aldinqi yazmilarda diyilgendek uni hata qildi, buni hata qildi, yashlargha otunup berse, yashlar qilsun, Hanim Ledir bolup dongge chiqip qarap tursun, hosulni yashlar yighsun, kechte berip piwe- sharap ichip tamasha qilsun deydu. Nimini hata qilghanliqi heqqide ochuq bir pakitliq nerse yoq. Yashlargha otunup bersun digidek tuzukrek pakiz, sap, iqtidarliq, way digidek bir yashmu yoq. Sala qilip, zorlap tengiwatqan yashliri Dolqun Isa, Esqerjan, Omer Qanat, Nuri Turkellerning bari, hali shunchilik. Bular hanim turmidin chiqip DUQ qa kelishtin burunmu bar idi. Ularning DUQ ta bar wahtidiki DUQ ning ehwalimu hemmimizge ayan huddi M. Sayrami maqaliside digendek: hanim DUQ qa kelishtin burun DUQ ning ismi bar, jismi yoq idi, tarqilip ketishke tas qalghan idi. Sabiq bash katip Dolqun isa bolsa Munichta, Erkin Aliptekin ependim bolsa Frankfrotta bolup, ayda bir Munichqa kelip, uchriship bir-birini yoqlap turatti. Dunyani qanchilik tewritiwetkini hemmimizge ayan. Yilda bolidighan bir nechche namyishni qilip, uning resimlirini bir yil torlarda elan qilip yurgen idi.
Rabiye hanim DUQ qa kelgendin buyanqi DUQ ning we uyghur dawasining tereqqiyatigha hemmimiz guwa. Wetende weziyet qanche jiddileshken bolsa, Uyghur dawasimu dunyada shunche tonuldi. Rabiye hanim weziyetke masliship, tohtimay dunyani aylinip turdi, Uyghur derdini anglitip keldi. Bugun Dunya Uyghurni bildi, Rabiye hanimni tarihimizda tunji bolup Uyhgurlarning rehbiri dep etirap qildi. Hanimni Gherp elliri ishiklirini ichip qizghin qarshi aldi. Hetta bezi doletning reisi , bash ministirlirimu qobul qilip korushti. Hanim barghanla yerde Uyghurning ehwalini anglitip keldi. Bugun her qaysi memliketlerning parlamentlirida, ammiwi teshkilatlirida Uyghurni bilidighanlarning, hisdashliq qilidighanlarning sani kopeydi. Buningda Hanimning toligen bedili we ejri heli bar. Bugun DUQ helq arada tonulghan bir teshkilatqa aylandi. Hittay DUQ ni ozige tehdit dep qaridi. Rabiye hanimni birinji dushmen dep, hanimni yoqitishning barliq charilirini qilip keliwatidu. Emma nime uchundur, DUQ emdiletin tonulup, Uyghurning ishi bir az tertipke chushup, hittay bilen qarmu-qarshi turidighan halgha kelgende, arimizdin bir qisim kishiler chiqip, jan koydurup, ozining barliqini dawagha atap, uyghur uchun birdem yighlap, birdem kulup , putun barliqi bilen uyghur helqining derdini dunyagha anglitish uchun herket qiliwatqan bir yashanghan ayalning jenggiwarliqigha tosqunluq qiliwatidu. Nerwisigha tegip, her hil hile mikirler bilen aldini tosup, ish qilghili qoymay, istifa qilishing kerek dewatidu. Bizning bu tuz-kor nan-qepi kishilirimiz nimishke undaq qilidighandu?- dep oylap, hich jawabini tapalmidim. Hittay birinji dushminim, yoqitimen dep yoqitalmaywatqan bir kishini bizning bu atalmish dawager, ziyaliylirimizmu yoqitimen dewatqini qiziqte?? Bu-her qandaq bir Uyghurni gumangha salidighan, chushengili bolmaydighan bir nuqta. Hanimni yoqitish Uyghur dawasi uchun Paydiliqmidu? Yaki bashqilar uchun paydiliqmidu? taza oylap yetelmidim.

Men bu yerde hich bir zaman Rabiye hanimni aqlap, adwokatliqini qilghinim yoq. emma aldinqi yazmamda diginimdek hanimning heli kop kamchiliq, ajizliqliri bolsimu, lekin hanimning bizde we atalmish dawagerlirimiz, kitap yukliwalghan “ziyaliy”lirimizda bolmighan artuqchiliqliri bar, hem hanimning ornini basqidek bir kishi tehi hazir emes. Shunga heqni yeziwatimen. Hanimning ornigha namzat korsitiwatqan yuqarqilardin birsi bu ishning bishigha kelse qanchilik dawa qiliwetidighini hemmimizge eniq.

Hanim Tehi bultur 5-ayda Tokyoda qayta 4 yilliq saylanghan tursa, Zadi hanim kimlerge yaqmidi? hanimni yoq qilimiz dewatqanlar we tohtimay hanim bilen ziddiyetliship, hanimni uning-buninggha yaman korsitiwatqanlar kimning menpeeti uchun shundaq qiliwatidu? , kimning qollishi bilen shundaq yuriki yoghinap, Uyghur helqi saylighan rehberge qarshi chiqalaydu? Buni obdan oylap baqayli!!. Hanimni Istipagha zorlawatqanlarning, hanimning obrazini chushurush uchun herket qiliwatqanlarning niyiti, mehsiti nimidur? Bular bu ishni chushunup, bilip ozlikidin qiliwatamdu? Yaki birliri ugutiwatamdu? Yaki bolmisa arqidin birliri ittiriwatamdu?. Eger ular ozlirini uyghur dise, ozlikidin qiliwatqan bolsa, buni bir namertlik, hiyanetchilik, satqunliq dep qaraymen, Chunki DUQ hanim kirgendin keyin, paaliyetliri janlinip, tonilghan bir teshkilat idi. Ishliri aqmighanda way siz bizning ledirimiz, way hede, way ana dep, zorlap torge bashlap koturup, DUQ ning ishliri sel yurushup bugunki kunge kelgende, uninggha ejir singdurgen kishini abroysislandurup, sesitip, istifa ber diyish nomus emesmu???, aldinqi yazmida diyilgendek wahti kelgende hanim aptomatik halda chekinip, muwapiq birige otunup beretti emesmu?. Lekin bu kishilerning hanimni muddettin burun tohtimay istifagha zorlishi , undaq-bundaq dep chishigha tegishi, abroysizlandurush uchun her hil ishlarni qilishliri, yatlargha tohtimay birining arqidin birsi berip cheqishliri huddi Yaser Arafatning olimining sirliq bolghinidek sirliq boliwatidu.
Yaser Arafat jismaniy jehettin olgen bilen uning rohi Pelestin helqi arisida helihem hayat.
Menche Yaser Arafat olturulgen teqdirdimu oz helqi teripidin olturulmidi. Emmma Rabiye hanimni rohiy jehettin olturush uchun herket qiliwatqanlar teshkilatimiz ichidiki dawager, inqilapchi chapinini keyiwalghan, milletchi, wetenper ziyaliylar terisigha oriniwalghan ozimizning Uyghurliridur.
Bizning yuqarqi tuz kor Uyghurlirimiz Rabiye Hanimni Jismaniy jehettin yoq qilalmighini bilen, hanimni rohi jehettin ajizlitiwetti, hanimni dawagha arlashqinigha da--d !!! diguzup, Uyghur helqi uchun bedel toliginige ming pushman qilidighan yerge ekilip qoydi.

Biz Uyghurlar eqlimizni her daim 50 yildin keyin we uningdinmu keyin tapimiz. Oz wahtida Sabit Damollamni oz inqilapchilirimiz dushminimizge tutup berse, shu waqittiki helq hich gep qilmay, jim turup berip, bir jumhuriyetni uning qurghushisi bilen birge qoshup yoqattuq. Buning hataliqini emdiletin biliwatimiz. Elihan Torimu Ghuljidin ozimizning ichidiki jasus Uyghurlirimiz , satqun terjimanlirimiz teripidin Sovetler ittipaqigha oghrilap ketilgende, Buningghimu oz wahtida hich gep qilinmidi. Emdiletin ghezeplinip hapilawatimiz. Tehi emdiletin Bir reisimizning taghargha qachilinip hittaygha aprip berilghinige, bir reisimizning bir kechide ghayip bolup ketkinige Nomus, horluq hes qilip, oz-ozimizge nepret oqup, qaynawatimiz.
Yeqinda berilghen Erkin Asiya radiosining bir hewiride bir hittay bir itining yutup ketkini uchun putun Hittay boyiche elan chiqirip iz-derikini qiliptu. Lekin biz Uyghurlar uda ikki qetim dowlet reisimiz yoqap ketse, 50-60 yildin keyinmu uni sorap, surushte qilip baqmiduq. Eshu paskina hittaychilekmu bolalmiduq. Tehichila oyghanmay, nomus qilmay olturiwatimiz. Mana mushundaq millitimiz , wetinimiz uchun qurban bergen, sepning aldigha chiqan rehbirimiz, qehrimanlirimizgha ige chiqmay, qalghan halimiz mana bugun. Helqimizning mana mushundaq mesuliyetsizliki, rehbirige ige chiqalmasliqi tupeylidin, millitimiz uchun ozini atiyalaydighan bir qehriman , serke aldigha chiqmay 50-60 yilni hittayning zulmi astida otkuzduq. meyli qandaq kamchiliqi bolsun, bir er chiqmighandikin, Alla bir ayalni bolsimu otturigha chiqirip beriwidi, dushminimiz hittay uning mal mulkini musadire qilip, ozini we ballirini turmilerge tashlap bash egdurelmigen, niyitidin yanduralmighan bir qehriman ayalni, bizning aldamchi, soletperes , meypurush, hiyanetchi, pes atalmish dawagerlimiz nerwisigha tegip, aram bermeywatidu. Bizge yardemde boliwatqan chetelliklerge tohtimay cheqip, arqisidin herhil yaman geplerni tarqitip, qilmighan eskiliklerni qilip, bu ayalni Uyghur millitim dep qilghan ishliri uchun ming pushayman qilduriwetti. Biz tehiche ashu yutup ketken bir itigha ige chiqqan hittaychilik bolalmaywatimiz. Qehrimanimizgha, rehbirimizge ige chiqalmaywatimiz. “Jing Warta bilen Ja Wartani “ ayriyalmaywatimiz. Bir kishi bolsimu otturigha chiqip, bu reswachiliklargha tohta!, heddingni bilish dimidi. Eksinche Bir qisim chapanchilar her yerde u naehlilerning dumbiqini chelip beriwatidu. Bizning ach qalghan, dastirhangha dum chushken kishilirimiz, tordin chushup qalmasliq , mehmandarchiliqtin qelip qalmasliqning koyida yurgen moysipit , ziyalilirimiz Gas- Gachilardek, jim turiwatidu, qarghu boliwelip , kormigen boliwelip baridu.

Ozimiz hich ish qilalmisaqmu, dawa qiliwatqanlargha sahip chiqishimiz, kimning heqiqi dawager, kimning mekkar jan baqti ikenlikini tonup yetishimiz kerek idi. Ene shundaq qilghanda birining arqidin biri iz besip nurghun qehriman, rehberlimiz yetiship chiqqan bolatti, azatliq uchun qiliwatqan dawayimizmu uzulup qalmay, uzluksiz ilgiri basqan bolatti. Epsus, uyghurlargha zaman ahiri baldur keldimu-qandaq? qehrimanlirimizgha ige chiqishning ornigha, nahayiti chupey halda addila bir tawaq pologha yaki bir tehse leghmenge, bir romka haraqqa qehrimanlirimizni chushurup, sesitiwatimiz, setiwatimiz.

Her qetimliq Uyghurning mohim ishlirining, bolupmu azatliq inqilabining rehberlik qatlimigha mekkar, jan baqti, halal-haram dep ayrimaydighan, mensepperes, shehsiyetchi , parazit kishiler kiriwelip baridu. Bugunki Uyghurlarning erkinlik dawasidiki yetekci teshkilat bolghan DUQ ning rehberlik qatlimighimigha nime bolsa yep ichiweridighan, abroy peres, shehsiyetchi, hiyanetchi, achkoz , chirik, ozi qap-qara tursimu, ozini aq dep yuriweridighan, quruq qaqildashtin bashqini bilmeydighan Qaghilar changga tiziwaldi. Bu qaghilarning bowisi Germaniyede, uwisi USA de dek qilidu. Germaniyedimu ashqan-tashqanni yep-ichip, qanatlirigha tuk qonghan bir nechche bachkilirimu yetiliwatidu. Qagha uchar qushlar ichidiki oz tebiyiti boyiche insaniyetke, tebiyetke hich bir menpeet ekelmeydighan, hayatliq uchun aldigha uchrighanni yep, quruq qaqildaydighan bir haywandur.

Belkim oqurmenler: bu adashmu Rabiye hanimning bir yazarmeni iken deyishi mumkin, chunki, men hanimni kotirep, aqlap heli bir yerge apardim. Hanimgha qarshi kishilerni sokep, birnime qilip boldum. Mening hanimni aqlishimning, hanimgha qarshi kishilerni tenqidlishimning asasi bar. Biz hemmimiz hanimni oqumighan, qara qosaq ayal dep kemsitip kelduq. lekin oqughan ozlirini alim chaghlaydighan, atalmish ziyaliylirimizdin birsi chiqip hanimgha : -- qilghan hizmentliringizge rehmet, alla ejringizni bersun, biz sizning alidingizda hijil, sizdek sekrep aldigha chiqalmiduq, sepning aldida mangalmiduq, ozemning jenini baqqandin bashsha helqimning meni ziyali diginige layiq hich bir ish qilip birelmidim, bir uyghur perzenti bolghanliqimdin nomus qilimen, arqa septe turup bolsimu men sizge nime qilip berey? Dep bir eghiz yahshi soz qilip qoymidighu?? Ekksinche bu atalmish kitap yukliwalghan “ziyaliy”lirimiz matachining mokisidek tohtimay weten ziyaritige berip keliwatidu, hem tohtimay hanimni andakchi, mundaqchi dep sesitish uchun dasterhan selip, ozlirige murd toplawatidu. Bu sanaqliq atalmish ziyaliylirimiz Hanim bilen shehsi munasiwetlirining kelishelmesliki bilen , hanimni sesitish uchun ochuq- yepiq shekilde, her turlik herketlerni kiliwatidu. Bular oyige yaki bir resturangha kishilerni teklip qilip, nezir qilghandek bir waq yimek ikram qilip qoysa , ichermen maypurushlargha haraq sediqe qilip, bir qetim qanghiche ichirip qoysa, bir waq tamaqqa, bir romka haraqqa dum chushken Chapanchi, dumbaqchilar her yerde hanim heqqide hejwi chahchaqlarni qilip yuruydu. Bizning rohi olgen, eqlidin ketken, meypurush Uyghurlimiz uninggha tohta!!, aghzingni yum! Sen ozeng Nime? Sen ozeng nime qilding? Diyishning ornigha hijarap-kulup berip, bu yundepuruch chapanchilargha ilham beriwatidu. Hanim bilen birge dawa qiliwatqan yuqarda ismi atalghan atalmish dawagerler teshkilat ichidin masliship, bulargha tengkesh qilip mada ishektek hijiyip beriwatidu.

Biz melum kilishilerning ene shundaq biz chushunup bolalmighan niyet-meqsetliri bilen berilgen nezir tamiqini yep, sharipini ichip, millet uchun jan koydurup, eghir bedel tolep hizmet qiliwatqanlarni bille haqaretlep, kemsitip, sesitip bersek, yaki kelse-kelmes lawza chahchaqlirigha bille kulushup bersek, wetende millitim, wetinim dep oluwatqanlargha, turmilerde yetiwatqanlargha, wetinim dep barliqini beghishlighan dawagerlirimizge uwal bolmamdu??. Shu tetiqsiz chahchaqlarni anglighinimizda, shu nishanliq halda chaqirilghan mehmandarchiliqlargha barghinimizda turmilerde wayjan dep azap chekiwatqan kishilerni, dadisi, anisi weten yolida qurban bolghan, yaki her hil sewepler bilen Hittay turmilerde yetiwatqan helqimizning perzentlirini oylap qoyishimiz kerek. Ular ettigenlik cheyini ichse, chushlikige yeydighan nerse yoq, ach yuriydighanliqini untup qalmayli!!, wetenning bugunki halitini bir oyliweteyli!!.

Atalmish ziyaliylirimiz oziliri ish qilmay, ozliride bar bolghan imtiyazliri arqiliq, ish qilghanni sesitish uchun tohtimay herket qiliwatqanda, we hanimning yenidiki atalmish terjiman, qanuniy meslihetchi, katibi, yardemchiliri hanimni shehsi menpeeti, quruq mensep uchun sesitip- setiwatqan bundaq bir ehwalda men gerche alim bolmisammu, aldigha chiqip bir ish qilalmisammu, heqni dep bolsimu ozemni rohiy jehettiki azaptin azat qilay didim. Hanim Biz tapalmighan pulni tepip bolup uningdin waz kechken, bezilirimiz milletni setip erishmekchi, yetmekchi bolghan mensep, bayashat turmushqa Hanim yetip bolup, uningdinmu waz kechip, Uyghur milliti uchun shunchilik kop ishlarni qilghanliqi uchun, menmu shu Uyghur digen qewmining bir ezasi bolghanliqim uchun, oz-ozemdin nomus qiliwatimen. Hem millitimning kelechigidin nahayiti qayghurup, ensirewatimen. helqimning beshigha keliwatqan pajie-kulpetlirini korup , ich-ichimdin azaplinish bilen birge, bizning Teshkilatimizning beshigha keliwalghan jan baqti, kazzap, mekkar, yalghan dawagerlerni korup, ulargha bolghan nepritim we lenitim bilen bu uzun yazmilarni yeziwatimen.

Gep qiling, yezing dise, chet’ellikler mundak iken, undaq qilghan iken dep kitaplardin neqil kelturup yezip ketken bizning ziyaliylirimiz, mana bundaq milliy menpeetimizge taqishidighan mesillerde zuwani tutulup, qolliri palach bolup qeliqliq. Emma Hittaygha we wetenge berip “Motey Jiu, Ili techu “ digenlerni ichip, oynap seyle-sayahet qilip kelgen “ziyaliy “lar weten ziyaritini aghzidin chushurmey sozleydu: Weten undaq tereqqi qilip ketiptu, yollar mandaq kengiyip ketiptu dep hittayning “Xinjiangni “ echish siyasitini aqlaydu. Lekin burunqi kona oyler nege ketti, qeni mening burunqi mehellem? qeni mening tilim? mediniyitim? helqim? dep sorap baqmaydu. Wetenning bugunki emiliy ehwali heqqide bir eghiz gep qilalmaydu. Chunki bularning Eghizlirini “Motey Jiu, Ile techu” digenler bilen yuyup, rohini olturup, mingisini hittay, tenini uyghur qilip qoyghan.

Hemme ishni mollam biler, mollam berip kolge siyer digendek. Bizning bu Atalmish “ziyaliy”lirimiz gepni yahshi qilidu. Emma suning beshini ozliri lay qilip beridu. Bizning kop sandiki helqimiz ishning heqiqitini, mahiyitini bilmey, bu ziyaliylirimizning alghan unwanlirigha, birer chet’el tilini yahshiraq sozlep qoyghinigha, birer eser , yaki ozdin bashqisi chushenmeydighan ikki koplit sheir yezip qoyghinigha choqunup, ular nime dise ishinip ketidu. Lekin Milletchilik, wetenperwerlik, qehrimanliq, ghurur, edep-ehlaq, nomus digenler unwan bilen munasiwiti yoqliqigha, milletchilik, wetenperwerlik, dawa digenlerge diplom ketmeydighanliqigha diqqet qilmaywatidu. Her qandaq bir tilni, unwanni, deplomni, sharayiti bolsa tiriship oqup alghili bolidu. Lekin milletchilik, wetenperwerlik, ghurur, milliy roh digenlerni oqup alghili bolmaydu. Bular shu kishining gen qurulushi, qeni, ailiwi kelip chiqishi, qandaq ailide yetilip chong bolishi, eqlaqi pezilet, we ailiwi terbiyesi bilen zich munasiwetliktur. Huddi qumni qanche yolisengmu tam bolmighinidek, qomushni lim (oyge tuwruk) qilghili bolmighinidek, her qanche oqup alim bolup ketsimu, milliy rohi, ghururi, milliy eqlaqi bolmighan kishilerni millitimizge wakaliten ish qilidu, milliy menpeetimizni oylaydu diyish, bengining hiyali bilen ohshash iken. Bolmisa bugunki dewrimiz Uyghurlar tarihidiki Oqumushluqlar eng kop sanliqni igiligen bir dewr. Chet’el bilim yurtlirida we wetende oqughan nurghun Professor, doctorlirimiz, alimlirimiz bar. Lekin wetinimizning kelechigi qaysi terepke ketip baridu, millitimizning teqdiri qandaq bolar dep qayghuridighanlar nahayiti az. Aldigha chiqip millitimiz uchun dawa qiliwatqini yoq diyerlik. Huddi “qalmaq qerisini ishlitiptu” digendek, bizning shunche oqumushluq kishilirimiz turup, 70 ning qarisini elip qalghan bir ayal weten dawasi qiliwatsa, Atalmish oqughan ziyaliy, alim, professor digenlirimiz, ichip-chichip degendek ishlarni qilip yuruydu. Hetta beziliri hittaydin yaki bashqa yerlerdin kelidighan kichikkina menpeet, abroy uchun bu ayalning arqisidin yaman geplerni tarqitip, ozliri ish qilmighanni az dep, ish qiliwatqanlargha aram bermeywatidu. Shunga ejdatlirimiz : “Alim bolghiche, awwal Adem bolghin” digen iken. Bundaq Imani, milliy rohi sus kishilerning milliy dawayimizning beshigha kelip qelishidin her zaman hezer eylesh kerek. Bundaq kishiler ongay setilip ketidiken, we asanla satidiken emesma !!. (keyinki temida budaqlar toghriliq tohtilimen) .
Otken esirde eqlimizni tapalmighan bolsaq, bu esirde bolsimu eqlimizni tepiwalsaq yahshi bolatti. alim, professor, doctorlirimiz ozlirining azghina erishken netijisi, turuwatqan oyi, meniwatqan mashinilirini koz-koz qilmay, bankisida eshinche bar azghina pullirigha meptun bolup, quruqtin quruq sayahet qilip oynap-echip yurmey az- tola milletning teqdirini oylap qoysa yahshi bolatti.

Men yene Rabiye hanimgha qaytip keley. Rabiye Hanim “Jiu shi ta” gha ketti.
Oghri hittaylar, we charesizliqtin ichkiride yanchuqchiliq qilish yoligha kirip qalghan Uyghur yashlirimiz oghriliq qiliwatqanda saqchilar kelip qalsa, yaki mal igisi oghrini tutiwelip, saqchigha korsitey digiche hemme oghrilar birliship tengla “Jiu shi ta “ dep hich ishtin hewiri yoq, adettiki bigunah birsini, yaki mal igisini oghri qilip korsitip, saqchigha tutup berip qechip ketidighan ish bar idi. Bu hittaylarning eneniwi aditi iken.
“Sen Taz digiche, men dewalay” digendek ish iken. Eslide Aptonomiye, hittay bilen keliship birge yashayli, digenni bizning bir qisim atalmish ziyaliylirimiz bashta digen soz idi. Hem hanim Turmidin chiqmastin burun hazirlinip bolghan, teshkilatlirimizda saqlaqliq nechche turlik lahiye iken. Ular bu iddiyisini hanimgha zorlap tangalmay, we hanimni aptonomiye diguzelmey, ahiri hanimni “Jiu shi ta “ dep aptonomiyechi qilip korsetti. Ular hanimgha “kongul bolup “, ozingizni asrang, yahshi-yep, chongraq oylerde olturup, dengiz boylirigha berip sayahet qilip, hayatning peyzini surung, yeshingiz bir yerge berip qaldi, kechkiche seperde yurmey, balliringiz bilen koprek bille bolup, illiq bir ailining hozurini korung, dep nesihet qilip anglitalmidi. Ahiri Hanim bilen bu atalmish meslihetchi ziyaliylarning iddiyisi, ghayisi bir yerdin chiqmay, ularning dostliq munasiwetliri buzulghanda, Hemmisi birdek halda “Jui Shi Ta “ dep hanimni Aptonomiyechi, ozlirini we yolep otturigha chiqarmaqchi bolghan “inqilapchi rehber” namzatlirini musteqillchi dep teshwiq qilmaqchi boldi. Eslide aptonomiye digen lahiyeni qoltiqigha qisturup yurgenler bugunki shorka dawagerler idi. Lekin , hich ishtin hewiri yoq amma aldida bu shorkilarni musteqilchi, hanimni aptonomiyechi hetta weten hainigha chiqarmaqchi bolup, “Jiu shi ta” teshwiqatini qildi we qiliwatidu. Bu atalmish ziyaliylar heqqide bilgen azraq uchurimgha asasen bir nerse yazmay turay. Dunyada echilmaydighan sirlar yoq. Hanim bilen bashta apaq-chapaq bolup yurghen, emdi bolsa aq taghliq- qara taghliq bolup, hanimni “Jui shi ta” dep yurgenlerning nime uchun undaq qiliwatqinini bir kunlerde Sidiqhaji Rozi yene bir qetim ghezipi kelse ozi yezip chiqishi mumkin.

Memlikettighu Hittaylar bizni kontirol qilip tursun, emdi erkin dunyada yashawetipmu Naheqchilikke, heqqsizliqqe sukut qilip bersingiz, heqsizliq tehimu ewij alidu. Naheqchiliqmu kopiyidu. Namert, hiliger, ikki yuzlumichi jan baqtilar bek heddidin eship ketidu. Shunga hemmimiz bilginimizge asasen, millitimizning menpeetini asaz qilip, Facebook we bashqa ammiwi torlarda heqiqetlerni, reswachiliqlarni yezip awam ammigha bildurup turushimiz kerek. Dawayimiz ichidiki “Jing Warta bilen Jia Wartani “ wahti-wahtida ayrip, dawa qoshunimizning sapliqigha kapaletlik qilishimiz, Milliy dawayimizning tereqqiyatigha diqqet qilip turushimiz kerek.

Rabiye hanimnng herqanche kamchiliqi we hataliqliri bolsimu, u hergiz weten, millet haini emes, eksinche bizning milliy qehrimanimiz we rehbirimiz. Lekin Rabiye hanim hergiz Uyghurlargha ewetilgen Peyghember emes, hemmizge ohshash addi bir insan. Sundaq iken her turluk kamchilik, hataliqlardin hergiz hali bolalmaydu. Bolupmu bir milletning azatliq kurushide siyasiy paaliyet qiliwatqan bir kishi asanlam hatalishidu, Azidu, qayidu. Shunga qet’iy ikkilenmey, tartinmay semimiylik bilen milliy menpeetimizni asas qilip, hergiz shehsiy ochmenlik, shehsiy munasiwetke taqiwalmay, bashqilargha chapanchiliq qilmay heqni udul diyishimiz kerek.
Rabiye hanim we yenidiki meslihetchiliri yiraqni kormeydu, we yiraqni , uzunni oylimaydu. Ishlarni nahayiti addila hapila- shapila qilididu. Ishning mohimliqigha emes, asanigha qarap qilidu. DUQ ning paaliyetliri tertiplik, teshkillik emes, bir- ikki kishining oylighiniche, kallishigha kelghini boyiche ketip baridu. Shunga quruq yighinni kop achidu, netijisi yoq sayahetni kop qilidu. strategiyilik - pilanliq halda elip berilghan bir projekt yoq, bir nechche yil ketsimu mehsus tutup ahirighiche tamamlanghan yaki tamanlinish aldida turghan ehmiyetlik, netijilik bir ish yoq. Putunley quruq gep, quruq yighin, quruq showar, seyle-sayahet. Hanim we DUQ tiki rehberler ning sewiyesi-sapasi towen, iqtidarliqlar yeterlik emes. Iqtidarliq kishilerning teshkilatqa kirishini DUQ tiki kona qaghilar halimaydu hem paturmaydu. Yengi teklip-lahiye, pikirni asan hezim qilalmaydu, we qobul qilmaydu. chunki yengi lahiye- teklipni ular oziliri chushinelmeydu. Teshkilatta islahat elip berishni istimeydu. Istibat, dictatorluqni yaqlaydu. Chunki ilahatta ular chushup qalidu. Tenqid pikirni esla qobul qilmaydu, shunga bu yazmini tohtimay ochuriwatidu. Hem aptorning kimlikini tepish uchun heli tirishiwatidu.
Mesilen: Dolqun Isa tohtimay Hanimgha telefon we elhet ewetip, ozi yaman korgen Kishilerni mushu yazdi dep, hanimgha qarita tenqid yezilghan yerliridin ariyelerni elip yollap, hanimni u kishiler bilen jidelge selish uchun heli tirishiwatidu. Hanim ozimu “eni – beni turkan dani “ dep sanap “Holmosning Delo razvit qilishi” digendek uning-buningdin guman qilip yuruydu. Toghrisi bular mening kimlikimni tekshurmey, ozlirining qilmishlirini tekshurishi kerek.
Rabiye hanimghu shatutidek shahtin-shahqa qonup turidu, mangmighan mashinining rolinimu tola aylandurup turidu. Shundaqtimu niyitimizni halis qilip , teshkilatimizgha we rehbirimizgha ige chiqip, toghra teklip-pikirimizni ayimasliqimiz kerek. We ularni nazaret qilip tururishimiz kerek. Emma qarghularche kotirep, sheyih, sultan qiliwalmasliqimiz, tola kotirep, uluqlashturup ozini bilelmes, diktator, jayil han qilip qoymasliqimiz kerek. Layiqida hormitini qilip, layiqida qoghdap, layiqida tenqidini berip, weten- millet uchun qilghan ishlirigha layiqida alqishimizni qilip, Uyghur helqining menpeeti uchun hizmet qilishi uchun hemdemde bolishimiz kerek. Heqni -heq , naheqni- naqeq diyelishimiz kerek. Ene sundaq qilghanda hanimmu anche azmaydu, ozi bilgenchimu qiliwermeydu. Bashqilirighigha qarita tenqidnimu qet’i berish kerek. heddidin eship ketkenlirige, ozgermes, eghir hiyanetchilirige qattiq jaza berish kerek. Ashundaq qilghanda bizning teshkilatimizmu huddi bugunki Kurtlarningkidek mustehkem bolidu we az tola ghelive qilidu. Dawa yalghuz hanimning we bashqisining emes, barliq Uyghurning. Bolupmu hanimning yenida yardemde boliwatqanlar hanimni chaputlap yiqitmay, eksinche semimiy bolup, qoligha qol, putigha put bolsa, hanimning hataliqliri tehimu aziyidu, ishlirimu rawan bolidu.
Mushu otken 3-4 yilda Hanimni orunsiz tenqidleshler, yurqarda diyilgendek orunsiz qarilashlar boldi. Hem heddidin ziyade kotermichilik qilishlarmu boldi. Cheqimchiliq qilishlarmu kop boldi. Buning bilen hanim men digen lider dep rehberlik, liderlik terpke emes, diktatorliq terepke koprek mangdi. Kishiler Stalin , Mao Ze Dong larni dektator , andaqchi, mundaqchi dep eyipleydu. Chunki ular nurghun yahshi , bigunah kishilerni qirghin qilghan . Emma ular bir milletni, bir dowletni qutquzimen dep shu qeder hataliqni otkuzdi, we shu qeder kishilerni naheq olturdi. Lekin ahirida digen mehsidige yetti. Her ikkilisi millitini, dowlitini sirtning tajawizidin qoghdap, musteqil dowlet peti saqlap qaldi. Lekin Rabiye hanim tehi Milletni qutquzush yoligha qedem basmay turupla, nurghun dawagerlirimizning konglini renjitti. Eger Mushu siyasiti , mushu taktikis, mushu rehberlik seniti, we mushu doghi-cheqimchilar bilen mushu shekildiki rehberlik uslubida ketiwerse weten azad bolghiche hanim yahshi kishilirimizni yoq qilip bolidu. Bizning Roslardek, yaki Hittaylardek undaq kop nopusimiz yoq. bolupmu chet’elde tehimu yoq. Novette bolghan we boliwatqan hataliqlarning kop qismi daim yenida yuriydighan ikki yuzlimichi Dolqun Isa, Omer Qanatlarning aldamchiliqliri, yalghanchiliqliri we cheqimchiliqliridin boghan bolsimu , Rabiye hanimningmu tegishlik mesuliyiti bar. Chunki Rabiye hanim ozining digen gepi boyiche: Lider idi . Lider digen bashqilar nime dise shuninggha ishinip mengiweridighan, meslihetchiliri poqni ye dise yewiridighan ish yoq. Bir az oylinip ish qilishi kerek idi. Bir qetimliq tejribidin sawaq elishi kerek. Puti bir kirip ketken kowruktin ikkinji mangmasliq kerek idi. Bashqilar bilenmu meslihetliship, Gherp siyasiti boyiche kopning awazi bilen ish elip berishi kerek idi. Daim bu ikki mekkar aldamchi, emel dep kallisidin ketken, mensep dep jinsidin kechken qaghilarning gepi boyiche ish qilwermesligi kerek idi. DUQ ichide Rabiye hanimni yiqitish uchun eng kop suiqest oynawatqanlarmu mushu ikkisi, hanim heqqide eng kop pitne pasad tarqitip, hanim bilen eng kop jengge-jidel qiliwatqanlarmu mushu ikkisi, hanimgha uni-buni cheqish saldurup soqushqa salduruwatqanmu mushu Dolqun Isa bilen Omer Qanat ikkisi, hanimningmu eng kop shikayetlirimu mushu ikkisi ustidin. Emma “it urghuchigha amraq” digendek yene bular birdemdila apaq-chapaq bolup u yer-bu yerlerde seyle-sayahette bille yuriwatidu. Towwa!!!!

Huddi her yili Qurban heyitta her bir musulman ailisi bir saghlam qoshqarni qurbanliq qilghandek, Rabiye hanim yaki DUQ her qetimliq qurultaydin keyin DUQ ichide birer qalaymiqanchiliq chiqsa qurultay ichidiki ihlasmenlik bilen ishlewatqan, yaramliq birsini qurbanliq qilip weziyetni ongshaydu, yaki ongshash uchun tirishidu. DUQning 1-qurultiyidin 2- qurultiyighiche bolghan ichki reswachiliqlarning shahidi bolghan Rehmetlik Kuresh Kusennimu 2- qurultay bilen 3- qurultay ariliqida biraqla qurbanliq qilwetti. DUQ ning 3-qurultiyidin 4- qurultiyi echilghiche nurghun jengge-jideller bolup, ahiri aldinqi yazmida diyilgendek Memet Tohtini Qurbanliq qilip jidel tohtidi. Emdi Tokyoda chaqirilghan 4-qurultaydin keyin yengi jidel bashlanghan idi, Dolqun Isa Esqarjanni bu jidel uchun qurbanliqqa tashlap beriwidi, Esqerjan qurbanliqqa yarimidimu qandaq, uni Dolqungha Qayturup berdi, lekin jidek tehi dawam qiliwatidu. Emdi Rabiye hanim kimni qumban qilidu???? Dolqun Dogha, Omer Doghilar yene qandaq heligerliklerni qilidu ?, suiqestlerni oynaydu?, kimning ismini hanimning aldigha ekilidu?. Rabiye Hanim bu novetlik Qurbanliq uchun kimning ismigha imza atidu? Qeni korumiz.

Kamchiliqimu bar, artuqchiliqimu bar. Bayqighanlirimizni adilliq bilen diyeliginimizde andin ongshilidu.
hanimning artuqchiliqliridin:
Turkler deydiken: lidir, rehber digenler tughulmaydu, lekin hayat yolida ozlirining pidakarliqi, dana pikiriliki, we baturliqi bilen namayen bolidu. Heliq uni bayqap, qoghdap, rehber, lidir qilip yasap chiqidu. Biz uyghurlar uning eksini kilduq we qiliwatimiz. Chetelde elip beriliwatqan weten dawasida nurghun kishiler ozining tirishchanliqlirini qildi. Lekin rehber, lidir bolushqa munasip bolalmidi yaki layiq bolalmidi. Chunki mohim amil bolghan pidakarlik, baturluq bulardin tepilmidi, bedel tolimidi. Chet’elliklermu bizge bir rehber, lidirni tepip turghuzup berish uchun heli tirishti. Mesilen: Eyni waqittiki teshkilatlirimizning beshida turghanlardin Erkin Aliptekin ependim 2004-yili mayda Amerikida tunji Uyghur mediniyet kechiliki otkuzup, Uyghurlarni Amerikining siyasionliri , we bashqa zatlirigha tonushtirimen dep heli tirishti. Amerikimu Erkin Aliptekinning barliq paaliyitini we Uyghurlargha lidir bolishini qollap quwwetlep berdi. Emma Uyghurlarni Amerikigha tonushturmaqchi bolghan Erkin Aliptekin ependim we yenidiki yardemchiliri ozliri Uyghurni yahshi chushinelmidi, we bilelmidi. Gherp Dunyasi Uyghurlarning 99.999% Musulmanliqini bilidighan tursa, bular Uyghurlarni huddi gheripliklerdek mediniyetlik qilip korusutush uchun tirishti. Anglashlargha qarighanda Uyghur mediniyet kechilikige Uyghur milliy siyaqida keyinip kelish cheklengen. Hemme ayallarni meydisi yaki dumbisi yerim ochuq, towenge engishse yampishi korunup qalidighan gherp uslubida koyneq keyish, erlerge qara kastom-burulka keyish, kepinek shekillik galastuq taqashni buyrighan. Meqset, Uyghurlarni huddi gheripliklerdek mediniyetlik bir millet qilip korsitish iken. Gherpliklerning Uyghurlarni musulman iken, hurapi iken deydighan uqumini yuyush iken. Bu paaliyet putun dunyadiki uyghurlarni emes, peqet Amerikining paytehti Washington etrapidiki azghina Uyghurnimu bir yerge ekilelmigen iken. Washington etrapidiki ozining kimlikidin yetiqimaydighan kop sandiki Uyghurlar bu kechilikni boyqut qilip barmaptu. Netijide Erkin Aliptekin Ependimning ishi aqmay, Amerikiliqlar aldida rehberlik olchimige toshmaptu. Keyin , shu yili Enwer Yusupmu Hokimet qurimen dise Amerika bir kozini qisip turup kormeske slip berdi. Hetta Senator, Kongresmenlermu birinji kunidiki echilish yighinga qatnaship, Enwer Yusupke ilham-medet bergen. Emma Enwer Yusupmu, Amerikidiki azghina Uyghurlarningmu toluq qollishigha erishelmidi, eksinche Uzun ichki jidelge petip qaldi. Netijide Amerika we gherp bu ikkilisining rehber yaki lidir bolushqa munasip emeslikini bilip, bashqa tereplerdin izdidi. Belkim bu ikki dawagirimiz weten milliet uchun ter aqquzghan, japa chekken, tirishqan, bolishi mumkin. Emma hich qaysisi bedel tolep baqqan emes, shunga helqning ittik qollishigha erishelmidi, heliqmu ittik ulargha egeshmidi. Shu waqitta we hazirmu Chet’elde heli kop oqumishliq, heli yuqiri unwani bar zatlirimiz bar idi. Bugunki ozini reis namzatigha korsitiwatqanlarmu hem bar idi. Lekin bu shereplik, mohim orungha muwapiq birsi chet’eldin tepilmidi, ahiri yene wetenge nezer saldi. Chunki bular qanchiliq yuqiri oqughan bilen, chet’el tillirida bulbuldek sozligini bilen, millet uchun hich bir bedel tolimigen, sinaqtin otmigen. shunga helq tez egeshmidi , qollimidi we qollimayti. Ahiri Amerika heli kop desmiy selip, Hittay-Amerika munasiwitidiki muhim nuhtilarning birige Uyghur mesilisini qetip, Hittay bilen sodiliship, (meyli qanchilik payda alghan bolsa bolsun) Hittay turmisidiki oqumighan Rabiye Kadeer hanimni Amerikigha ekeldi. Keyinki ishlar hemmizge ayan bolghinidek hanim tez arida memliket ichi-sirtidiki Sherqiy Turkistanliqlarning birdek qollishigha, hormet qilishigha erishti. Hemmimiz aptomatik halda hanimni Uyghur Milliy herkitining rehbiri, lidirimiz dep toniduq. Erkin Aliptekin ependimmu derhalla hemme ishni tapshurup berdi. Hanimmu helqning qollap koterginige layiq, putun wujudi bilen, alghan ishini wayigha yetkuzup orundidi, Amerika yoligenge tushluq heliqning hemayisige erishti. Nimila dimigen bilen dunya sorighanlar, musteqil dowliti bar, hakimyet tutqanlar heqiqi rehberni koreleydiken, tapalaydiken.

Meyli hanimning qandaq ajizliqliri, kamchiliqliri bolsun, Uyghurlar keyinki 50-60 yilda helq ara etirap qilghan tunji rehberge erishti. Emma hanim we biz bu rehberlikni, lidirlikni yahshi asriyalmiduq, tereqqi qilduralmiduq. Yene tehi bezi kishilirimiz Hittaygha maslashqandek qilip hanimni yoqitish uchun herket qiliwatidu. chiraq tuwi qarangghu bolidu digendek , kunde digudek hanim bilen birge yurgenlerdin
“Sewzide gep yoq, Guruch dem yep boldi” dep, omumi helqning hich ishtin hewiri yoq, lidirimiz tehi hayat tursa, rehbirimiz tehi yingidin qayta saylanghan tursa, mensep pereslik qilip, reis , lidir bolush temesida ozini-ozi lidir qilip yasap chiqish uchun putun qilidighanni qiliwatidu. Tor betlerge ozini ozi lidir dep teshwiq qiliwatidu. uni buni elchi qilip ewetip hanimni: - bu mening iz basarim deguzush uchun mejburlawatidu. Dohturgha berip ikki kunluk dem elish qeghzi uchun Hittay dohturning aldida yalghandin aghriq bolup:- wayjan-wayey! Eyya-eya!! Dep bergendek , Radio muhbirlirigha mehsus zakas maqale yazghuzup, huddi Hittaylardek yalghan hekayilerni, yalghan tarihni oydurup, toqup, ozini kuresh qaynimida yetiship chiqqan qehriman qilip korsitish uchun jenining beriche tirishiwatidu. Jengnamilerni yazduriwatidu. Gerche Bizning doctor muhbirlirimizmu shu dewirde yashighan bolsimu, jan beqishning helekchilikide $100 ning meridin kechelmey bu yalghanchiliqlarni yeziwatidu we teshwiq qiliwatidu. Doctor digen unwanni ras oqup alghanmidu ? yaki, hokimet etiwar berip musundaq yumshaq bashliqlilqigha , mulayimliqigha , nimini yaz dep zakas qilsa yeziweridighan yahshi hislitige qarap, ehmiyet berip in’am qilip berip qoyghan unwanmidu??. Yaki ijtimai pende alghan doctorlik peqetla ataqtila bar bolup,, emilyette qosaqta desmiy yoq bolup, jan beqish tes kelip, amal yoq yallanma yazarmen bolup qalghanmidu??. Chirayliq qizlirimiz $100 gha meptun bolup, ishtanbeghigha ige bolanmisa, doctorlirmiz $100 gha meptun bolup qelimige, unwanigha ige bolalmisa, nime bolup ketti hoy bu zaman???.
Uyghurlarda bir gep bar: Koza kunde sunmaydu, kunide sunidu, dep. Esit ! Bizning bu doctorlirimizgha !! ichim aghrip qaldi . koprek pulum bolghan bolsa, bular bundaq harlanghiche, oz kespi boyiche birer tetqiqat, yaki ilim saheside ishlishi uchun yardem qilghan bolattim. Bu doctor muhbirlar $100 ning quli bolup qaptu. Yallanma yazarlar bolup qaptu. Qeni ulardiki ilim-ehlaqi, unwan ehlaqi . Eng bolmighanda unwanigha bolsimu hormet qilghan bolsa , uni Qedirligen bolsa bolatti.

Mesilen: lidir hiyalidiki, reis temesidiki kona Qagha Dolqun Isaning dostliri bu chirik kona Qaghini girim qilip, Hittay-Turkiye-Amerika hemkarliqida yasalghan eng kuchluk Nury Turkel markiliq upa-englikte pedezlep , chet’elliklerge mahtap kokke koturup, aq qilip korsitip , lidirning lidiri, qehrimanning qehrimani qilip yasawatidu. Tehi uni kotirep lamamu qiliwetti.
DUQ tor betige kirip qarisingiz, Dolqun Isa ozini ozi huddi Hittaylar Lenin, Maw Ze dong, Hua Guo Feng larning resimini Qatar esiwalghandek Dolqun Isamu ozini 3-ewlat lidir qilip Erkin Aliptekin, Rabiye Kadeerlarning keynige Hua Guo Fengning ornigha resimini tiziwaptu.
RFA da bizning doctor ihtiyari muhbirlirimizning qurashturiwatqan yasalma, yolep turghuziwatqan oydurma, koprurme tarih, mubalighileshturulgen hittayche epsaniwiy edibi ahbarati dawam qilmaqta.
2012-yilining ahirida Dolqun Isa Amerikigha bir beripla, Amerikidiki Bir tunggan achqan tor betige Englishche qilip Uyghurlarning kelechektiki “yash Dalaylamasi” Amerikida dep , resimliri bilen ozini Uyghurlarning yetishiwatqan kelechektiki Lamasi qilip hewer yazduruptu. Bundaqmu lawza, bezning- bezi, mazning- mezi, Abdihaliqning chemidinmu qelin insan barmidu? ​
​​​​​​
Set hotunlar qanche girim qilghansiri, kishilerning kozige shunche set korunginidek, tebii bolmighan nersini mejburlisa netijisi huddi bugunki kundiki qoy bilen choshqini qoshqanda choshqa qoy bolghandek iken.
Uyghur dawasi mana mushundaq emel dep kallisidin ketken, mensep dep jinsidin kechken, hoquqperes chupey kishilerning qoligha qalsa, Helqimizning teqdiri nime bolup keter? Heliq buninggha qarap turarmu? Siz qandaq qaraysiz? Boldila mening nime karim demsiz? Yaki tohta bu weten dawasi meningmu dawayim, mening arilishish, pikir qatnashturush heqqim bar , men ozem aldigha chiqalmighan bilen, buningdek jan baqti, mensep pereslerge bolmaydu!! Diyelemsiz??
Qeni oylinip beqinglar!!

Kelerki tema:
Heqiqi milletchi, wetenperwer dawagerlirimizni eniq biliwalayli.