yengi xewer

[eysa xitagha]

Qaghilar Guruhi (1)
Tarihimizdin ibretler, Teshkilatimizdiki Illetler
(chatma yazmilar)
1. Siyasiy Oktichilik, Ammiwiy Alaqilishish torliri
Edibiyat-senet sahaside yeziliwatqan eserler , sheirlar obzurchilaning obzorliri arqiliq tenqid qilinip, nazaret qilinip, yahshi-yaman eserler bahalinip, okurmenlerning menpeeti qoghdilip, edibiyat-senet sahasining saghlamliqigha kapalet qilinidu.
Tijaret sahaside bazaar bashqurush, bajghana, istimalchilar jemyichiti, mal baha tekshurush orni qatarlik orunlar arqilik tijaretchiler nazaret qilinip, keng istimalchilarning menpeti qoghdilidu. Hetta Hittaydimu Istimalchilarning menpeetini qoghdash orunliri bolup, mallarning supiti tekshurulup , mal bahasi control qilinip, tekshurulup turup, istimalchi keng ammining menpeeti qoghdilidu. Bu gherp elliride bir qanun teriqiside tehimu mukemmel halda elip berilmaqta.
Burun kishiler gheywettin qorqatti, gheywet arqilik mehelle- kuylirimizde yaman illetlerning, ehlaqsizliqning payda bolishi cheklinip turatti. chunki mehellilerdiki kocha dohmushida olturiwalghan yashanghan ana, achilirimiz, shu mehelimizning kuzetchiliri we obzorchiliri idi, mana shularning “gheywetliri” arqiliq mehellidiki bezi heddidin eship ketken ehlaqsizliqlar we bashqa nachar illetler tuzuletti we aldi elinatti . Nimile bolmisun helqimiz bu hil gheywetlerdin ehtiyat kilatti, chunki ularda insap, iza tartish , namus bar idi. Emma chetelldiki wetendashlar ozgurup kettimu? Yaki gheywetning mahiyiti ozgurup kettimu? bilelmidim, chet elde bezi bir qisim kishiler hichnimidin tep tartmaydighan boliwaldi. Iza tartish, namus digenni bilmes bolup ketkendek qilidu. Tehi undaqlarni arigha elip, namus qilmay dost qilip, torning beshige oltughuzup , resimlerge chushup iza tartmay torlargha qoyup, ozilirining reswaliqini elan qilishlirigha nime deymiz?.
Edliye orunliri, qanun, saqchi we bashqa amanliq, biheterlik orunliri arqilik jemyet tertipini buzghanlar, omumning menpeetige ziyanliq qilghanlar tekshurulup, bir terep qilininip, jemyetning tench, eminlikige kapaletlik qilinidu.
Saqchi, ediliye orunliri, sotchi, turme digendek qanun tarmaqliri bolmighan, yaki bir az ehtiyat qilidighan qoralliq qanitimu bolmighian Uyghurlarning siyasiy teshkilatliri, paaliyetchiliri Qandaq nazaret qiliniwatidu? Teshkilatlirimizning ichi tazimu? Helqimizning teqdirige mes’ul kishilerning wetenperwerliki qanchilik? Helqimizning menpeeti qoghdiliniwatamdu? Teshkilat ichidiki chiriklik, hiyanetchilik bir terep qiliniwatamdu? Teshkilatlirimiz ichide Hittayning tesiri qanchilik? Bizde nazaret qilip turidighan bir orun barmu yoq? Digenlerni oylap beqishimiz kerek.
Uyghur teshkilatlirida choqum oktichi , riqabetchi bolishi kerek. Chunki obzor bizning paaliyetchilirimizge tesir qilmaydu, hazirqi teshkilattiki paaliyetchilirimiz “gheywet” digenge pisentmu qilmaydu. teshkilatlirimizda tehi tekshurup, kuzutup turidighan, we jazalaydighan musteqil bir orun yoq, boghan teqdirdimu , oghrilar saqchilardin kuchluk, motihem bolup qurulghan ,prinsip intizam digenlerdin mustasna Uyghur teshkilatliri ichide ularning hich roli bolmaywatidu , ajizliq qiliwatidu. Hiyanetchi, , shekilwaz, jan baqti, ikki terepke teng ishlewatqan “dawagerlirimiz” heddidin bek iship ketip baridu. Ular teptartidighan, ehtiyat qilidighan bir ong qanatning teshkilat ichide yaki teshide bolsimu bolmighanliqtin, bu yuzi qelin “dawagerlirimiz” qandaq qilalaysen? dep qashangliq, qelinliq qiliwatidu. Dimisimu biz hich nime qilalmaywatimiz, ular qorqqidek birer qattiq qol teshkilatimizmu yoq. Undaqta Qandaq qilip teshkilatimizni bu keseldin , bu nomussizlardin qutquzup, dawayimizning sapliqigha kapaletlik qilghili bolidu? Buning uchun Uyghur helqining milliy menpeetini asas qilghan oktichilikni tohtatmasliq kerek. Oktichilik gherp ellirde qollashqa ige, moda bolghan, enenige aylanghan bir hil siyasiy paaliyet.
Bugunki ilim penning ilghar tereqqiyati bolghan tor bet, fasebook, twitter digendek ammiwi alaqilishish torliri arqiliq, helqimizni terbiyelesh, amma bilmigenni ammigha ashkarilash , teshkilat ichide yuz beriwqatqan emma tuzetmey, ozini koghdash uchun ettaripigha adem toplap, guruppa boliwelip, tehimu chongqur yiltiz taritishqa uruniwatqan, uyghur menpeetige ziyan salidighan illetlerni jamaaetke bildurush arqiliq, jamaetning kuchi bilen bu hiyanetchilerni teshkilattin tazilashni qet’i elip berish kerek.
Demokiratic ellerde bir kishi yaki bir guruppa kishi bir teshkilatning beshida turuwelip, teshkilatni nechche novet, idare qilidighan ish yoq. Eng bolmighanda orunliri almiship turidu. Hetta diktator dep atalghan Rossiyening presedenti Putinmu ikki nowet wezipisi tugigende ornini bashkisigha berdi. Bizning teshkilatimizning bir nechche kishining kontrolliqida bolghinigha nechche novet boldi. Shunga teshkilatta hich bir islahat, yengiliq , ilgirlesh bolmaywatidu. Bularning ornigha muwapiq adem yoq bolmighanliqtin emes, belki yuqarda dighinimizdek, bashqilargha yol qoymaywatqanliqtin shundaq bolup keliwatidu. Teshkilatta uzaq turup ketken kishilerning orunliri almishishi kerek, yingi kishiler, yengi idiyeler, Yengi qan qoshulishi kerek, teshkilatlirimiz islah qilinishi, tereqqi qilishi, helqimizning teqdirini ozgertish uchun, yengi yollarni tepish uchun izdinishi kerek. Erep Baharining Hittaygha kelishini, Hittayning demokratlishishini chushep olturmay, awwal ozimiz demokratlishishimiz, Erep baharini awwal ozimidin bashlishimiz kerek.
80-yillarning beshidin bashlap Uyghurlarning Dunyagha tarqilishi bilen Uyghurlarning siyasiy dawasi yoqtin barliqqa kelip, kichik, tarqaq, chechilangghuluqtin, zoruyup, birlik ittipaqliq asasida birliship birlikte paaliyet qilidighan, bir merkezning yetekchilikide paaliyet elip baridighan boldi. Bu intayin yahshi bir yuksulush, tereqqiyat. Hemmiz buningdin hursen. Lekin, Teshkilatimizning tuzulme kurulmisining kuchluk bolmasliqi, yaki hesap -soraqning yoq bolishi teshkilat ichide chiriklikning yiltiz tartishigha , yamrishigha purset bermekte. Uyghurlarning hazirqi aldinqi qatardiki teshkilati DUQ ning mushu 2-3 yilliq ehwaligha bir nezer salsaq, DUQ ichide chiriklik, hiyanetchilik, ehlaqsizliq intayin eghir. DUQ ichide Guruppawazlik intayin eghir bolup, qargha qarghinining kozini choqimasliq prinsipi bilen, Kona hiyanetchi, chirik qaghilar bir guruppa boliwelip, yengi kishilerning, yingi idiyening , yengi qanning teshkilatqa qoshulushigha tosqunluq qilmaqta. DUQ ta nechche novet turghan bu kona qaghilarning kallsining, iqtidarining bari shunchilik, ularning bilidighini shunchilik. ularning hazirghiche qilghan paaliyetlirige rehmet diyish bilen birge, Emdi ularning orunlirini yashlargha, yengidin yetiship chiqiwatqan , yengi idiyediki zatlargha otunup beridighan wahti kelgenlikini tartinmay diyishimiz kerek. Teshkilatimiz islah qilinishi, yengiche yollarni, strategiyelerni izdinishi kerek. Reislik, muawin reislik, katipliq ulargha ata-anisidin miras qalghan, mengguluk mensep bolmasliqi kerek. Bashqilarghimu purset berilishi kerek. Shundaq qilghanda kimning idiyisi, pikri, we ishining toghriliqini, we kimning sapliqini bileleymiz. Hem kimning iqtidarliq ikenlikini bayqiyalaymiz.
Dunya weziyiti, wetinimizning we helqimizning weziyiti kunde ozgurup turiwatidu, helqimizning kelechigi heterlik terepke ketip barmaqta, emma Uyghurlarning birlikke kelgen teshkilati bolghan DUQ ta hich qandaq bir stratigiye yoq, 10 yil burun teshkilat qurulghanda nime digen bolsa, bugun yene shu gep, ozgirish yoq, hetta ozgertkisimu yoq. Uyghur helqining menpeetige heqiqi koyinidighan, bugunki we kelechektiki weziyetni kuzutup, dunya siyasitining ozgirishige mas halda siyaset elip baralaydighan, Uyghur helqi ichidiki milletchi, dinchi, we liberal iddiyidiki kuchlerdin muwapiq paydilinip, toghra bir siyaset , stratigiye belgilep, helqimizni yetekligidek sewiyede birer kishi yoq. Reis, lidierlirimizning hali shu bir birining ulini kolash, bugun Munichta ittipaqlashtuq dep hetme quran oqup, dua qilip elan qilghan birlik hitapnamisi Washingtongha qaytip barghuche buzulup ketip baridu. Washingtonda bundin keyin ittipaq otimiz dep yighlap, yalwurup turup qilinghan wediler Munichqa kelipla esidin chiqip, yene kona tutqaq kesili boyiche her olturushta uni buni kolash, chishlesh bilen boliwatidu. Rehberlirimizdin renjip ketishningghu hajiti yoq, chunki ularning siyasiy we mediniyet sewiyesi shunchilik , ehlaqi, mijez- hulqimu shunchilik, bari shunchilik iken. Emma gal pichaqta mal boghuzlap, malni haram qilghandek, bu sapasiz kishilerning menmenchilik, shehsiyetchiliki , ichi qoturliqi helqimizning menpeetige ziyan kelturmesliki kerek. Nechche on yilda bir kelidighan pursetler yene qoldin ketip, Uyghur helqige uwal qilinmasliqi kerek .
Hazir DUQ ta bashqlarning pikirlirige, koz qarashlirigha hormet qilmaydighan yengi iddiyelerni qobul qilmaydighan, ozlirini nahayiti usta siyason, Uyghurlarning serhilliri deydighan qarghilar guruhi bar. Ularning kuni ozi bilen pikir perqi bar kishilerni qandaq yoqitishning pilan-charilirini tuzush bilen aldirash . Bular ozliri bilen mijezi, pikri ohshimighan, ozlirining bolmighur herketlirini, qiliqlirini, hiyanetlirini, jan baqtiliqlirini qollimighan, ular nime dise maqul dep, ulargha egeshmigen her qandaq kishining qilghan sozi, ishlirining qanchilik toghra bolushidin qet’i nezer, u kishining pikrini we qilghan ishini qollimaydu. Eksinche uni yoqitish uchun herket qilidu. Dunya boyiche telefon qilip, Uning-buninggha yaman gepini qilip, bashqa sepdashlagha yaman korsitisitip, u kishilerni sesitish herkiti elip baridu. Bu qaghilar guruhidikiler bir yerge berip, birer chetellik erbap bilen korushup bir parche resimge chushuwalsa shuni ghelibe, tutiya bilip, dosliri arqiliq torlarda elan qilghuzup, bolmighanda ozini ozi elan qilip, Uyghur jamaatige qaltis ish qiliwatqanliqini namayen qilip, uning hoshalliqida uch kun piwe-sharap ichip meshush yurmekte. Helqimizning bugunki hali qandaq? Biz nime qilduq? Nime qiliwatimiz? Dawayimizda helqimizning derdige derman bolghidek birer ish boliwatamdu? Deydighandin birsi bu guruppida yoq. Mushundaq soalni birsi otturigha qoysa, etisidin bashlap yoqitish obekti bolidu.
Hazir DUQ ta reislik temasidiki kishilerning hazirqi reisni istipagha zorlishi kucheymekte, DUQ ning ichi ziddiyetke toshaq bir dewr, DUQ ichi yeqinda eghir bir kirisizqa petip qalidu, ichidin chek ketip baridu. DUQ parchilinish terepke ketip baridu
Tor betlerde Teshkilatlirimiz ichide saqliniwatqan mushundaq bezi na-toghra ishlarni kopchilik bilen ortaktilshish meqsitide bir nersiler yezilsa , derhalla HITTAY ning ishpoyini digen qalpaq keydurulidu. Tor bashkurghuchilar arqiliq derhal eliwetidu. Emma Hittay bu men dimekchi bolghan we buningdinmu muhimraq uchurlarni oz wahtida elip bolup, uninggha qarshi tedbirlirini qollinip bolghan, DUQ ning yuqiri derijilik rehberlirining bugun ettigen echilghan yighini, shu kuni kechte Wahington, Munich, Totonto, Istambul jamaiti arisida hikaye, yomur bolup yuruydu. DUQ ning ichi buzuq. Dunyadiki kuchluk dowletlerning biheterlik tarmaqlirighiche singip kirgen Hittay biheterlik hadimliri, temi yoq baghdek , hich bir biheterlik tedbiri, chariliri, intizamliri bolmighan, hetta bir kacha tamaq, bir botulka piwa, bir romka haraqqa dum chushidighan Uyghurlar yighilghan DUQ tek bu teshkilatta yoq dep, kim eytalaydu??
Mening yazmaqchi bolghinim awam helq uqmighan, emma uqushqa tegishlik men ozum korgen, anglighan uchurlardur. Mening buni yizishtiki meqsidim : Chetelde yashawatqan barliq Uygur wetendashlarni bizning dawayimizda yetekchi orunda ketip barghan DUQ qa sahip chiqishini, teshkilattiki kishilerni her zaman nazaret kilip turishini, kuzutup turushini, ulardin hesap-soraq elip turishini, bu arqiliq, teshkilat ichide uzundin beri bikiniwalqhan hiyanetchi, chiriklerni tonup yetishi we teshkilatimizning tuzulmisini chingitish uchun yardemde bolishini umud kilmaqchi. Yene bir tereptin Teshkilatimizning , dawayimizning tizgini kimde, kimler bizge wekillik qiliwatidu? Bu kishiler qandaq kishiler, sapliqi qanchiliq, tarihtiki kishiler bilen nime perqi bar, ular Uyghur helqining menpeetige heqiqi wekillik kiliwatamdu? Yaki qandaqtur bir shehslerning kontrolliqigha chushup qelip, melum dowletlerning menpeeti uchun kozur bolup qeliwatamdu? yaki bir nechche kishining dawa qilish arqiliq jan baqidighan, yighin bahanisi bilen u dowlet bu dowletke berip, seyle sayahet qilidighan bir orni bolup qaldimu? Digendek bir qaqnche soallargha barliq oqurmenler bilen bille jawap tepish.
Belkim beziler sen buni yazidighan kim iding? Sanga bu hoquqni kim berdi? Diyishi mumkim.
Jawabim: men bir Uyghur, Uyghur millitining bir perzenti bolaraq wetinimge munasiwetlik her qandaq ishlargha millitimning menpeetini asas qilip turup, arilishish, soz qilish hoququm bar.
oqurmenlerning bu yazmamni toghra tapsa bashqa torlarghimu kochurup qoyishini umid qilimen. Yazmamda diyiliwatqan bezi uchurlardin bezi “rehberlirimiz” biaram bolishi mumkin.
Hazir bar bolghan tor betliri melum kishiler teripidin bashqurulup, noqul halda melum kishilerni mahtash, bashqilirini tillash, chushurush, sesitishni asas qilidu. Bizge oz koz qarashlirimizni erkin otturigha qoyalaydihgn Musteqil, biterep bir tor beti bolishi kerek.
Men qandaqtur Rabiye hanimning Totonto, Munichtiki zakas yazghuchisi emes, we Erkin Aliptekinning terepdaridiki Munich we Washingtondiki birlirimu emes. Men Uyghurning teqdirige yuqarqilardinmu bekrek kongul bolidighan, echinidigan sap Uyghurlarning bir wekili. Mening kimlikimni surushturup bu kimdu ? dep uning buningdin guman qilip, uni buni orunsiz haqaretlep yurmey, mening nime diginimni we nime dimekchi bolghinimni surushte qilishinglarni umid qilimen.
(dawami bar)
Kelerki tema:
2. Bizning inqilabimiz , Rehber, Liderlirimiz